Πάλι για τους αμετανόητους (και τον αμετανόητο)…

Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΧΑΤΖΗΠΑΡΑΣΚΕΥΑΙΔΗ

«Η αληθινή επιλογή, όσον αφορά τα ιστορικά τραύματα ,δεν βρίσκεται ανάμεσα στην ενθύμηση και τη λήθη: τα τραύματα που δεν είμαστε έτοιμοι ή ικανοί να θυμηθούμε, μας κατατρύχουν όλο και πιο έντονα. Προκειμένου να ξεχάσουμε πραγματικά ένα συμβάν, θα πρέπει πρώτα να μαζέψουμε όλο το σθένος για να το θυμηθούμε όπως πρέπει».

Slavoj Ζizek

Η πρόσφατη (12/5/08) απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης ,που αφορά στην αποκατάσταση του ονόματος του διατελέσαντος επί χούντας (1967-72) δημάρχου Ερμούπολης Σταύρου Βαφία, μέσω της ανάρτησης της φωτογραφίας του στον προθάλαμο της αίθουσας του Δ.Σ. ,λίγες μόνο μέρες έπειτα από την απόφαση ακύρωσης - από το ΣτΕ - προηγούμενης σχετικής απόφασης του Δ.Σ (υπ΄αριθμόν 123/2003), εξέπληξε αρκετούς συμπολίτες μας.
Όχι μόνο για την ομοφωνία πλειοψηφίας-μειοψηφίας (με μία εξαίρεση) που εκφράστηκε στη συνεδρίαση, όσο για τη ουσιαστική απόπειρα διαγραφής της πρόσφατης ιστορικής μνήμης. Με τις τοποθετήσεις τους στο Δ.Σ. ,τόσο ο δήμαρχος Ερμούπολης όσο και οι δημοτικοί σύμβουλοι που πήραν το λόγο, αναφερόμενοι στα πεπραγμένα του εκλιπόντος δημάρχου απέφυγαν επιτηδείως την αναφορά τους στη δράση του κατά τις σκοτεινές περιόδους της νεότερης ιστορίας του νησιού (Κατοχή, μετεμφυλιακό κράτος, χούντα) και φιλοτέχνησαν μια εξιδανικευμένη εικόνα του εκλιπόντος, που δεν απέχει πολύ από την αγιογραφία.
Στο όνομα (ξέρουμε όλοι πλέον ποιων) σκοπιμοτήτων προέβησαν σε κραυγαλέες αποσιωπήσεις και ωραιοποιήσεις των πραγματικών ιστορικών γεγονότων. Οι τοποθετήσεις τους, υφασμένες από «προφανείς» βεβαιότητες, έβριθαν σιωπών, φυγών και παρακάμψεων. Φρόντισαν να φωτίσουν ορισμένες πτυχές της δράσης του εκλιπόντος, αφήνοντας άλλες στη σκιά. Αδυνατώντας να αναμετρηθούν με το επώδυνο παρελθόν της πόλης και του νησιού, κατέφυγαν στις επιλεκτικές αναφορές, στη βάση μιας προκρούστειας και εν τέλει κουτοπόνηρης λογικής σαλαμοποίησης της ιστορίας.
Θα περιμέναμε από το δήμαρχο Ερμούπολης και τους δημοτικούς συμβούλους μια πιο ψύχραιμη, νηφάλια και κριτική εκδοχή των πεπραγμένων του Σ. Βαφία, για μια θεώρηση που θα κινούνταν μακριά από βεβαιότητες, προφάνειες και επιδερμικές κρίσεις. Ο ίδιος ,άλλωστε, ουδέποτε έκρυψε το παρελθόν του, ενώ σε συνέντευξη του στην «Άποψη» (Οκτώβριος 1996) παραδέχτηκε ότι «του έμεινε η σκαγιά» από τη συνεργασία του με τη χούντα. Προς τί λοιπόν η συνηγορία ενός επίορκου αιρετού και η αναφορά στη «δημοφιλία» και τη «λαϊκή νομιμοποίηση»;

Αντιδημοκρατική μεθόδευση

Περιέργως, ενώ κάποιοι τήρησαν επιτηδείως σιγήν ιχθύος, η δημοσιοποίηση της προφανώς παράνομης απόφασης του Δ.Σ. Ερμούπολης (όπως πρεσβεύουν άλλωστε και έγκυροι νομικοί) κατέδειξε ότι η υποτιθέμενη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας στο όνομα δήθεν της «εθνικής συμφιλίωσης» δεν ήταν δεδομένη. Κι αυτό αποδεικνύεται από τις αντιδράσεις οργανώσεων, προσωπικοτήτων και ανώνυμων Ερμουπολιτών – και όχι μόνο- ,που βρίσκεται σε εξέλιξη, κατά της αντιδημοκρατικής αυτής μεθόδευσης.
Πέραν τούτων, σαφώς και τίθεται πάλι θέμα δημοκρατικής νομιμότητας της απόφασης αυτής, η οποία δεν τιμά την πόλη. Για μας είναι σαφές ότι η ιστορία δεν ξαναγράφεται με φιρμάνια, εγκυκλίους και ομόφωνα ψηφίσματα, αλλά τίθεται σε δημόσιο διάλογο, όσο επώδυνος κι αν είναι αυτός. Είναι πλέον σαφές ότι ουδεμία απόφαση δημοτικού συμβουλίου και κανένα ψήφισμα (ομόφωνο ή μη) δεν μπορεί να αναιρέσει αποφάσεις των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης που αφορούσαν στην αποχουντοποίηση του κρατικού μηχανισμού.
Κι ας μην βιαστούν κάποιοι να μας κατηγορήσουν για παρελθοντολογία και αναμόχλευση των πολιτικών παθών. Στόχος μας δεν είναι να ξύσουμε παλιές πληγές, αλλά να υπενθυμίσουμε σε κάποιους επιλήσμονες Λωτοφάγους ότι αξίζει κανείς να υπερασπίζεται στις μέρες μας τη δημοκρατική νομιμότητα, υπερασπίζοντας παράλληλα το δικαίωμα στην ιστορική μνήμη. Ουδείς αρνήθηκε το μερίδιο του Στ. Βαφία στην ιστορία του τόπου. Η ιστορία δεν διαγράφεται μεν, αλλά ούτε και τεμαχίζεται κατά το δοκούν, προκειμένου να δικαιολογηθούν κραυγαλέα αντιδημοκρατικές αποφάσεις. Δεν ενστερνιζόμαστε τη λογική «ο νεκρός δεδικαίωται» και της άφεσης αμαρτιών. Όλοι κρίνονται· φυσικά και οι κριτές. Η συλλογή υπογραφών και η σχετική αρθρογραφία στο διαδίκτυο και στον τοπικό τύπο συνέβαλε στο άνοιγμα ενός δημόσιου διαλόγου και στην αποτίμηση της δράσης του Στ. Βαφία, πέρα από αφορισμούς και εξιδανικεύσεις.

Η σιωπή συνιστά συνενοχή

Δεδομένης της διαρκώς ογκούμενης κατακραυγής για την πρωτοφανή -για δημοκρατικά εκλεγμένους δημοτικούς άρχοντες- απόφαση, καλό θα ήταν το Δημοτικό Συμβούλιο της Ερμούπολης να επανεξετάσει και να ανασκευάσει την απόφαση που εξέδωσε. Σε αντίθετη περίπτωση θα φέρει ανεξίτηλο το στίγμα της αντιδημοκρατικής εκτροπής στο όνομα του πολιτικού καιροσκοπισμού και μιας ψευδεπίγραφης συναίνεσης ,δίνοντας συγχωροχάρτι σ’ έναν σκληροπυρηνικό ιδεολόγο της χούντας και μέχρι τέλους εχθρό της (αστικής) δημοκρατίας, στο όνομα της οποίας έχουν ορκιστεί οι αιρετοί μας άρχοντες…Κλείνοντας, δεχόμαστε ότι ένα σημαντικό μέρος της τοπικής κοινωνίας κρίνει πώς δεν πρέπει να αποδοκιμάσει τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης. Εμείς δεν δικαιούμαστε να πιστεύουμε ότι η σιωπή συνιστά συνενοχή;

Το κάδρο

«…..κατάργησαν μάτια τους τυφλοί. Μάρτυρες δεν υπάρχουν πια για τίποτε.»
Γ. Σεφέρης

Αφού σημειώσω ότι στο στρεβλωτικό ψευδοπαραλήρημα της ελέω….. Θεού (δηλ. δημάρχου) αντιδημάρχου Ερμουπόλεως απαξιώ να απαντήσω επιτρέποντάς της, συγγενική …..αδεία, να φαντασιώνεται ακόμα και τη συμμετοχή τους στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, έρχομαι να υψώσω πλέον όσο μπορώ τη φωνή μου, φωνή δίκαιης οργής, αγανάκτησης και διαμαρτυρίας κατά του δημάρχου της Ερμούπολης και όσων επιχειρούν την παλινόρθωση των Βουρβώνων μέσω της παραμόρφωσης της ιστορίας. Έρχομαι να τους πω, ότι οι άνθρωποι καθορίζονται από τις πράξεις τους και από αυτές κρίνονται και όχι από τα κατά συνθήκην ψεύδη και τα ψηφίσματα των συλλογικών οργάνων. Ότι λοιπόν και να γράφουν τα ανιστόρητα ψηφίσματα, όσα κάδρα και αν κρεμιούνται στους προθαλάμους των αιθουσών του Δημαρχείου, η ιστορία δεν αλλάζει. Κάθε δε άνθρωπος κρίνεται μετά την τελευτή του βίου του συνολικώς και όχι κατά μεμονωμένες περιόδους της ζωής του και ή τιμάται ή όχι. Γι’ αυτό εξάλλου «μηδένα προ του τέλους μακάριζε». Τιμές εν μέρει δεν αποδίδονται σε κανέναν. Αυτό ας προσέξουν όσοι με ένα πρωτοφανές επιχείρημα ιστορικισμού επιχειρούν να τιμήσουν κάποιον ως αιρετό αποσιωπώντας ότι ήταν και διορισμένος από τη δικτατορία. Στην περίπτωση του εκλιπόντος, όσα και αν ειπωθούν, γραφούν ή ψηφισθούν, κανένας δεν πρόκειται να ξεχάσει το θολό παρελθόν της κατοχής, ούτε ότι υπήρξε δήμαρχος και υμνητής της Απριλιανής χούντας με την Γυάρο...... μπροστά στα μάτια του, ούτε εν τέλει την κεφαλαιώδη ευθύνη του στην καταστροφή του ιστορικού μας θεάτρου ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ. Αυτά είναι ιστορία και δεν ξεχνιούνται, δεν παραγράφονται, ούτε διαγράφονται όσες αποφάσεις και αν βγουν, όσες ωραιοποιήσεις και εξωραϊσμοί και αν γίνουν. Όποιος δεν πείθεται ας ξαναδιαβάσει, όχι τα γραπτά κάποιου φανατικού αριστερού, αλλά τα δημοσιεύματα του αειμνήστου Δημητρίου Κρίνου στον «ΑΓΩΝΑ» του και στο βιβλίο του «Η Αληθινή Ερμούπολη επαγωγικώς». Ας διαβάσει όμως, και τα δημοσιεύματα στο «Θάρρος» και αλλού του ιδίου του εκλιπόντος για να σχηματίσει πλήρη γνώμη αν δεν με πιστεύει. Δεν πρόκειται να επανέλθω στο θέμα, προκειμένου να απαντήσω στον οποιονδήποτε καλοθελητή. Ούτε όμως, θα αποδεχθώ τη μεγάλη αυτή ιστορική ακρισία, με την οποία αντιμετωπίζει την πρόσφατη ιστορία της πόλης μας ο δήμαρχος. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ήλπιζα ότι θα ήταν μια καλή αιτία να αντιληφθεί το λάθος του και μια ευκαιρία να το επανορθώσει. Δεν το θέλησε, απεναντίας μάλιστα. Ο καθένας όμως γράφει την ιστορία του. Η δική μου απάντηση - παρακαταθήκη στους νεότερους, ως του πρώτου μεταπολιτευτικού δημάρχου, είναι ο συνεχής αγώνας και η συμβουλή μου σε αυτούς, να μην αποδεχτούν ποτέ τετελεσμένα και να παλέψουν για τη δημοκρατία έχοντας ως φωτεινά πρότυπα τον Νικηφόρο Μανδηλαρά, τον Αλέκο Παναγούλη, την Μελίνα Μερκούρη, τον Σπύρο Μουστακλή. Ο άλλος δρόμος, δηλ. αυτός της συμπόρευσης με τον αυταρχισμό και της υποταγής σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα, της μη αντίστασης και του συμβιβασμού βρίσκεται πλέον κρεμασμένος και μάλιστα παρά το νόμο που θεσπίστηκε, όταν υπουργός εσωτερικών ήταν ο Κωστής Στεφανόπουλος, στον προθάλαμο του Δημαρχείου. Ας μην τον ακολουθήσουν. Γι’ αυτό λοιπόν, τουλάχιστον τη δική μου φωτογραφία, το δικό μου κάδρο δε θέλω να το κρεμάσουν στο Δημαρχείο. Αυτή τη θέλησή μου ας τη σεβαστούν. Ούτε δρόμο θέλω, ούτε περισσές τιμές. Δεν έχει πλέον νόημα κάτι τέτοιο, αφού όλα πια έχουν εξομοιωθεί, όλα έχουν γίνει αδιακρίτως ίδια. Εδώ σταματώ. Καθώς ότι είχα να πω το είπα δυνατά, όπως μπορούσα και σε κάθε στιγμή της ζωής μου και θα φωνάζω όσο μπορώ μέχρι το τέλος. Πιστεύω ότι ακόμα και τούτη την ώρα υπάρχει το περιθώριο και ο χρόνος να επανεξετάσει το ζήτημα ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο. Όσο το κάδρο βρίσκεται κρεμασμένο, τόσο θα μένουν ξεκρέμαστοι αυτοί ενώπιον της ιστορίας. Αυτά είχα να πω και δε θα επανέλθω, αφού για όλους μας έρχεται ώρα και καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια πριν η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά….». Εγώ τα είπα όποιος θέλει, ας τα ακούσει.

ΝΙΚΟΣ Γ.ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ
Πρόεδρος ΠΕΑΕΑ Νησιών Αιγαίου

MUCH ADO ABOUT NOTHING W.S (Προς τον δήμαρχο)

«Ήρθε ο καιρός να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις»
(από τραγούδι του Δ. Σαβόπουλου)

Μελετώντας την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας είχα ετοιμάσει ένα κείμενο εν είδει ερμηνείας της, αλλά ταυτόχρονα και απαντήσεως στα όσα μετά περισσής ευκολίας και χωρίς περίσκεψιν ..... ανέγραφε ο τέως πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου σε άρθρο του στην «Κοινή Γνώμη» δανειζόμενος μετά της ιδίας ευκολίας, ως μη έδει, και τον τίτλο Σαιξπηρικού έργου. Δυστυχώς, η σπουδή με την οποία έσπευσε να ξανακρεμάσει το κάδρον του εκλιπόντος Στ. Βαφία ο κύριος Δήμαρχος μου στέρησε τη χαρά να σχολιάσω τις νομικές απόψεις του τέως προέδρου από τις στήλες του τοπικού τύπου. Στην σύντομη αυτή αναφορά μου κατέληγα υπενθυμίζοντας, απευθυνόμενος κυρίως στους δημοτικούς συμβούλους του Δήμου μας, ότι σε κάθε περίπτωση το θέμα είναι ουσιαστικό και όχι τυπικό ή νομικό. Κυρίως δε είναι θέμα πολιτικής αρετής και ευθύτητας. Δυστυχώς, όπως εκ των υστέρων ανεκάλυψα, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο Δ.Σ. θα ήταν το ίδιο ασχέτως δημοσιεύσεως ή μη της αναφοράς μου αυτής. Στον τόπο μας πια μιλάμε, αλλά κανείς μα κανείς δεν ακούει τι του λέει ο άλλος. Ο λόγος ή η γραφή δεν είναι πια μέσο συνεννοήσεως ή διαλόγου, αλλά κάτι σαν τη συσκευή του τηλεφώνου, κινητού ή μη. Να λοιπόν, πως κατέληγε η επιστολή μου αυτή. «Εν τέλει και ανεξαρτήτως όλων αυτών τα γεγονότα παραμένουν ανεξίτηλα γραμμένα στις σελίδες της ιστορίας μας και τούτα λέγουν ότι στις 21 Απριλίου 1967 ανετράπη η συνταγματική τάξη και συνεργάτης των ανατροπέων της δημοκρατικής νομιμότητος υπήρξε και ο εκλιπών, αφού παρέμεινε (τον κράτησαν) και συνέπραξε ως Δήμαρχος με αυτούς. Αυτό ούτε αλλάζει, ούτε διαγράφεται. Τούτο αναφέρω, γιατί κάθε απόφαση για ανάρτηση ξανά της φωτογραφίας του εκλιπόντος είναι νέα απόφαση (σε καμία περίπτωση δεν είναι θεραπεία της ακυρωθείσης) και καθένας απ’ αυτούς που θα την ψηφίσουν φέρει ακέραιες της εκ της ψήφου του αυτής ευθύνες ενώπιον της πόλης και της ιστορίας. Το ζήτημα δε αυτό δεν είναι καθόλου τυπικό,αλλά ουσιαστικότατο.» Για την ιστορία και μόνο δημοσιεύω την καταληκτική αυτή περικοπή της επιστολής μου της οποίας η επικαιρότητα παραμένει και θα παραμένει μέχρι να επιστρέψει και πάλι η διάκριση σε αυτήν την πόλη που έχει χαθεί δυστυχώς εδώ και καιρό. Σύμπτωμα ίσως παρακμής και εκπτώσεως των αξιών και κακός οιωνός για τα μέλλον, αφού στην πόλη αυτή τιμώνται αδιακρίτως πλέον όλοι άσχετα με το πώς έπραξαν στην δημόσια ζωή τους. Και οι συνεργάτες της Χούντας και οι αντιστασιακοί. Και οι θύτες και τα θύματα. Έτσι, λοιπόν, η ισοπέδωση των πάντων θα αποτελεί πλέον καινοφανές δείγμα, πρωτότυπο ομολογουμένως, της ιστορικής ευθυκρισίας της δημοτικής μας αρχής και κλασσικό παράδειγμα πολιτικού οπορτουνισμού προς αποφυγή για τους νεότερους. Το μόνο παρήγορο αυτή τη φορά είναι ότι, όπως πληροφορήθηκα κατά την περί της αναρτήσεως (κρεμάσματος) του κάδρου συνεδρίασιν επλανάτο εις την αίθουσα του Δ.Σ. κλίμα στενάχωρο και ότι πριν την ψηφοφορία κάποιοι δημοτικοί σύμβουλοι εξήλθον της αιθούσης ίσως προς ……ανάγκην των, κάποιοι άλλοι εψήφησαν σιωπήσαντες αιδημόνως, ένας ευτυχώς εμειοψήφισεν, ενώ κάποιοι άλλοι διαπορούντες ζήτησαν να τιμηθεί ο εκλιπών για όσο διάστημα ήταν αιρετός, δηλαδή να τιμηθεί . . .μερικώς. Πάλι καλά και δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν. Όσο για τον Δήμαρχο «Η ένδοξη Ρώμη σε περίμενε τόσους αιώνες, σε προφητείες έλεγε τον ερχομό σου και εσύ αφομοιώθηκες;» (από ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού).

Α. Δ. ΣΥΡΙΓΟΣ
Δικηγόρος

ΠΑΣΟΚ και ΝΔ τιμούν χουντικό δήμαρχο!

Εντονες αντιδράσεις από την κατάπτυστη ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου

Εντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει στους μαζικούς φορείς και τον απλό κόσμο της Σύρου η προκλητική και κατάπτυστη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης να τιμήσει τον χουντικό δήμαρχο της πόλης Σταύρο Βαφία, ο οποίος πέθανε πρόσφατα. Ηδη αναρτήθηκε στο Δημαρχείο η φωτογραφία του, ενώ αποφασίστηκε και να δοθεί το όνομά του σε ένα δρόμο της Ερμούπολης. Οι αποφάσεις αυτές ελήφθησαν ομόφωνα, από τις δύο παρατάξεις που μετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο, την προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ πλειοψηφία, και την προσκείμενη στη ΝΔ μειοψηφία. Μάλιστα, δημοτικός σύμβουλος της πλειοψηφίας, ο οποίος συμφώνησε με την απόφαση είναι και ο γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ Α. Ζαφειράκης.
Πρόκειται για μια απαράδεκτη για τους αγώνες του λαού απόφαση, που προσβάλλει τη μνήμη των θυμάτων της δικτατορίας, αλλά και επίθεση στον θεσμό της Αυτοδιοίκησης και της αιρετότητας των οργάνων της. Παρά τις αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν στην κοινωνία του νησιού, αλλά και την επισήμανση ότι αυτή η απόφαση είναι παράνομη, όχι μόνο στη συνείδηση του κόσμου, αλλά και με βάση απόφαση της μεταπολίτευσης να αφαιρεθούν φωτογραφίες όσων δημάρχων, αιρετών ή μη, συνεργάστηκαν με τη χούντα - ο δήμαρχος Ερμούπολης Γιάννης Δεκαβάλλας ανάρτησε τελικά τη φωτογραφία! Μάλιστα, εμμένει στη νομιμότητα της απόφασης, την οποία «επιβεβαίωσε» σε συνομιλίες του με υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου Εσωτερικών, όπως ισχυρίζεται. Σημειωτέον ότι ο Γ. Δεκαβάλλας έχει διατελέσει και μέλος του ΔΣ της ΚΕΔΚΕ, δηλαδή του ανώτατου συλλογικού οργάνου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Την έντονη αντίδρασή του εξέφρασε με ανακοίνωσή του που φέρει τον τίτλο «Η διακήρυξη της Γυάρου» εξέφρασε το Παράρτημα Σύρου της ΠΕΑΕΑ. Οι αγωνιστές της Αντίστασης δηλώνουν αποφασισμένοι να αποκαθηλώσουν τη φωτογραφία του χουντικού δημάρχου και καταγγέλλουν τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Δήμος για την αποκατάσταση του χουντικού δημάρχου. «Οταν πολλοί από μας βρίσκονταν κρατούμενοι στο θανατονήσι των Γιούρων και στα άλλα στρατόπεδα της χώρας, ο εν λόγω δήμαρχος παρέμεινε στη θέση του μιας και ήταν κι αυτός ένας απ' αυτούς. Τα ατράνταχτα ντοκουμέντα για τη διαδρομή του από την 4η Αυγούστου, την κατοχή και μετά την απελευθέρωση, περίοδο, το μαρτυρούν».
Ηδη στην Ερμούπολη κυκλοφορεί κείμενο υπογραφών κατά της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, στο οποίο, ανάμεσα σε άλλα, σημειώνεται: «Θεωρούμε ότι η πρωτοφανής για δημοκρατικά εκλεγμένους άρχοντες απόφαση, προσβάλλει τα δημοτικά αισθήματα των Ερμουπολιτών και προσβάλλει βάναυσα τη μνήμη όσων αγωνίστηκαν και μαρτύρησαν κατά τη διάρκεια της χούντας».
Τη μεταμέλειά του για τη θετική του ψήφο εξέφρασε με δήλωσή του ο ανήκων στην πλειοψηφία δημοτικός σύμβουλος και πρόεδρος της ΔΕΥΑΕ Μηνάς Αλιφραγκής.
Ο Στ. Βαφίας διατέλεσε δήμαρχος Ερμούπολης κατά τη διάρκεια της χούντας (1967 - 1972).

(εφ.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,27/9/03)

Πάνε να αποκαταστήσουν χουντικό δήμαρχο

Συνυπογράφει και ο γραμματέας της ΝΕ Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ...

Η ΠΕΑΕΑ Σύρας καταγγέλλει το Δήμο Ερμούπολης για προσπάθεια αποκατάστασης χουντικού δημάρχου. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση - καταγγελία: Η Περιφερειακή Επιτροπή Νήσων Αιγαίου και το Παράρτημα Σύρας της ΠΕΑΕΑ βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να καταγγείλουν σε όλους εσάς και στον ελληνικό λαό τις προσπάθειες που καταβάλει ο Δήμος της Ερμούπολης για την αποκατάσταση του πρόσφατα αποθανόντα πρώην δημάρχου της Ερμούπολης, Σταύρου Βαφία, κατά την περίοδο της δικτατορίας.
Οταν πολλοί από μας βρισκόμασταν κρατούμενοι εδώ στο θανατονήσι των Γιούρων και στα άλλα στρατόπεδα της χώρας, ο εν λόγω δήμαρχος παρέμεινε στη θέση του, μιας και ήταν κι αυτός ένας απ' αυτούς. Τα ατράνταχτα ντοκουμέντα για τη διαδρομή του, από την 4η Αυγούστου, την Κατοχή και τη μετά την απελευθέρωση περίοδο μαρτυρούν.
Οπως σημειώνεται, το Δημοτικό Συμβούλιο με ψήφισμά του αποφάσισε μεταξύ άλλων και την επανανάρτηση της φωτογραφίας του στην αίθουσα δημοτικών συμβούλων, η οποία σημειωτέον είχε καθαιρεθεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με το υπ' αρ. πρωτ. 81191/8/10/1974 Εγγραφο του τότε υπουργού Εσωτερικών Χρ. Στράτου. Μεταγενέστερη δε προσφυγή του Βαφία στον επόμενο υπουργό Εσωτερικών Κωστή Στεφανόπουλο (σημερινό πρόεδρο της Δημοκρατίας) απερρίφθη. Επίσης, αποφάσισε να ονομαστεί οδός με το όνομά του...
Ολες αυτές οι ενέργειες του ΔΣ Ερμούπολης προσβάλλουν κατάφωρα τις μνήμες αυτών που θυσιάστηκαν πολεμώντας την εφτάχρονη τυραννία τους Σωτήρη Πέτρουλα, Τσαρουχά, Ελλή, Νικηφόρο Μανδηλαρά, Αλέκο Παναγούλη, Σπύρο Μουστακλή και όλους τους γνήσιους Ελληνες που βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν, έμειναν ανάπηροι.
Δεν περιμέναμε όμως να δούμε μέσα στις υπογραφές των ομοφωνούντων δημοτικών συμβούλων και την υπογραφή του κ. Ανδρέα Ζαφειράκη, γραμματέα της ΝΕ Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ.
Εμείς σήμερα στον ιερό αυτό τόπο ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ ότι θα εξαντλήσουμε κάθε νόμιμο μέσο για τη ματαίωση αυτής της προσπάθειας και δε θα διστάσουμε, αν αποτύχουμε με τα νόμιμα μέσα, να καταφύγουμε εξ ανάγκης και στα παράνομα.
Το Παράρτημα Σύρας της ΠΕΑΕΑ, καλεί, τέλος, το σημερινό δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο Ερμούπολης να μάθουν την πρόσφατη ιστορία του τόπου που ο λαός τους διάλεξε να διοικήσουν.

(εφ.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,20/9/03)

Αποκατάσταση της χούντας κι αποκαθήλωση της ιστορικής μνήμης στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων

Εθνική συμφιλίωση στη Σύρο

"ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. τιμούν χουντικό δήμαρχο"
(«Ριζοσπάστης», 27/9/03)

Η ΕΙΔΗΣΗ, πρωτοδημοσιευμένη στη δεκαπενθήμερη «Αποψη» της Σύρου, μοιάζει απίστευτη. Σε μία προεκλογική συγκυρία, όπου το μεν ΠΑΣΟΚ καταφεύγει για μία ακόμη φορά στα αντιδεξιά σύνδρομα, η δε Ν.Δ. αποποιείται μετά βδελυγμίας την αντιδημοκρατική κληρονομιά της μετεμφυλιακής δεξιάς, οι τοπικές ηγεσίες των δύο μεγάλων κομμάτων συνασπίζονται για να αποκαταστήσουν πολιτικά το δήμαρχο της χούντας!Η υπόθεση ξεκίνησε στις 28 Ιουλίου, με το θάνατο του 92χρονου Σταύρου Βαφία, Συριανού δημοσιογράφου και δημάρχου Ερμούπολης από το 1959 ώς το 1972. Αυθημερόν, το δημοτικό συμβούλιο της πόλης αποφάσισε ομόφωνα την απόδοση τιμών στο νεκρό, ανάλογη με αυτές που αποδίδονται μετά θάνατον στους εκλεγμένους κοινοτικούς άρχοντες: ανάρτηση μεσίστιας σημαίας στο Δημαρχείο, κατάθεση στεφάνου, εκφώνηση επικηδείου από το νυν δήμαρχο κ.λπ. Επιπλέον, αποφάσισε την απόδοση του ονόματός του σε δρόμο της πόλης και -κυρίως- την εκ νέου πανηγυρική «ανάρτηση της φωτογραφίας του εκλιπόντος στον προθάλαμο της αιθούσης του Δημοτικού Συμβουλίου».Αυτή η τελευταία κίνηση ήταν αναμενόμενο να πυροδοτήσει αντιδράσεις. Κάποιοι θυμήθηκαν ότι η φωτογραφία του χουντοδήμαρχου είχε κατέβει αμέσως μετά τη μεταπολίτευση με απόφαση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (8.10.74) που οριστικοποιήθηκε το 1975 από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Κωστή Στεφανόπουλο ως στοιχειώδης ηθική κύρωση στους κατά τόπους συνεργάτες των δικτατόρων.Κάποιοι άλλοι θυμήθηκαν επίσης τις κατηγορίες για δωσιλογισμό που είχαν διατυπωθεί δημόσια εναντίον του Βαφία (μεγαλεμπόρου τροφίμων στη διάρκεια της Κατοχής) αμέσως μετά την Απελευθέρωση. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι ο εκλιπών ουδέποτε διώχθηκε δικαστικά σαν δωσίλογος. Απεναντίας, όπως άρεσε και στον ίδιο να θυμίζει, προσλήφθηκε αμέσως μετά τον πόλεμο ως «συνεργάτης της Βρετανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών» και σύμβουλος της UNRRA, ενώ λίγο αργότερα ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως διορισμένος (από το νομάρχη) δημοτικός σύμβουλος. Μία τυπική διαδρομή της εποχής, συνεπής ώς το τέλος: σύμφωνα με τα δικά του λόγια, ο Στ. Βαφίας «συγκαταλεγόταν μεταξύ των 17 δημάρχων, από τους διακόσους τόσους, που διατηρήθηκαν» μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.Ξεσκονίζοντας τους εθνοσωτήρεςΕκ των υστέρων, ο ίδιος επιχείρησε να εμφανιστεί σαν ένας ουδέτερος τεχνοκράτης, χωρίς πολλά πάρε-δώσε με το καθεστώς. «Οταν έγινε η 21η Απριλίου», διαβάζουμε σε παλιότερη συνέντευξή του προς την «Αποψη» (Οκτ. 1996), «αποφάσισα να μείνω χάριν της πόλεώς μας, για να τελειώσω τα έργα. Η λεγόμενη Χούντα εξήψε πολλούς, όπως ήταν φυσικό. Εγώ δεν έδωσα χαμπάρι για τη Χούντα, ούτε είχαμε καμιά εκδήλωση της Χούντας εδώ. Εκανα τη δουλειά μου τυπικά. Αυτοί με λογαριάζανε βέβαια για δυναμικό δήμαρχο, αλλά ορισμένοι έδειχναν τη στρατιωτική τους αυταρχικότητα, την οποία εγώ αντιπαρερχόμουν».Δυστυχώς για τον εκλιπόντα, τα γραπτά μένουν. Και μάλιστα, τα δικά του γραπτά: δημοσιευμένα στην ίδια του την εφημερίδα, το εβδομαδιαίο «Θάρρος». Εκεί βλέπουμε από πρώτο χέρι και τις τοπικές «εκδηλώσεις» της «λεγόμενης Χούντας» και την πανηγυρική ταύτιση του Στ. Βαφία μαζί της.Στις 7 Μαΐου 1968, λ.χ., ο Παττακός επισκέπτεται την Ερμούπολη. Την υποδοχή του οργανώνουν ο δήμαρχος και το διορισμένο «Εργατικό Κέντρο». Προσφωνώντας τον αντιπρόεδρο της χούντας, ο Σταύρος Βαφίας δεν μετρά τα λόγια του: «Εύχομαι, εκ μέρους του Λαού της νήσου μας, όπως η Εθνική μας Κυβέρνησις συνεχίση, με την ευλογίαν του Θεού της Ελλάδος των Ελλήνων Χριστιανών, το έργον που οραματίσθητε με την Επανάστασιν της 21ης Απριλίου 1967, η οποία δεν είναι πλέον Επανάστασις εναντίον ενός κακού παρελθόντος, αλλά Εθνεγερσία δι' ένα λαμπρό μέλλον της Ελλάδος. Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η 21η Απριλίου! Ζήτω η Εθνική Επαναστατική Κυβέρνησις! Ζήτω ο Αντιπρόεδρός της κ. Στυλ. Παττακός!».Ο χουντοδήμαρχος δεν θα μείνει, όμως, μόνο στα λόγια. Στην ίδια προσφώνηση, ανακοινώνει την απόφαση της δημοτικής αρχής να απονείμει στον Παττακό «το Χρυσούν Μετάλλιον Τιμής της Πόλεως». Τιμή κυριολεκτικά μοναδική, όπως σπεύδει ο ίδιος να διευκρινίσει: «Λόγοι τεχνικοί, διότι είναι η πρώτη φορά εν τη ιστορία του Δήμου κατά την οποίαν απονέμεται τοιαύτη τιμητική διάκρισις, δεν επιτρέπουν την απόδοσιν του Μεταλλίου κατά την στιγμήν αυτήν. Τούτο θα λάβω την τιμήν να Σας επιδώσω ερχόμενος συντόμως εν Αθήναις» («Θάρρος» 13.5.1968).Εντυπωσιασμένος από την προσφορά, ο «αντιπρόεδρος» υπήρξε μάλλον μετριόφρων: «Η απονομή του μεταλλίου εις το πρόσωπόν μου τιμά ολόκληρον την Κυβέρνησιν. Θα μου επιτρέψητε όμως να δεχθώ να μου επιδοθή τούτο όταν θα ολοκληρώσω το έργον μου και ο λαός θα κρίνη ότι είμαι άξιος του μεταλλίου».Καθώς όμως ο λαός μάλλον αργούσε -ελέω «γύψου»- να εκφράσει την κρίση του, ο αδελφός Στέλιος έκρινε σκόπιμο να παραλάβει το μετάλλιο του κ. Βαφία πριν προλάβει να «ολοκληρώσει το έργο» του. Η ευκαιρία δόθηκε μερικούς μήνες αργότερα (31.10.68), με το συνέδριο των χουντικών δημάρχων και κοινοταρχών του νομού. Μαζί με το μετάλλιο, ο κ. Βαφίας θα του παραδώσει και μια απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, με την οποία τον κηρύσσει επίτιμο δημότη, «ως ελαχίστην απότισιν τιμής, δι' όσα υπέρ της Ελληνικής πατρίδος επράξατε και πράττετε».Ηταν, προφανώς, μία ακόμη δυνατότητα για τον «τεχνοκράτη» δήμαρχο να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του προς τους δικτάτορες: «Υποδεχόμεθα», διακήρυξε, «έναν εκ των πρωτεργατών της Εθνοσωτηρίου Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, ο οποίος κατέστη θρύλος μεταξύ του λαού διά την καταπλήσσουσαν δραστηριότητά του, διά την αδιάλειπτον μέριμνάν του υπέρ του Ελληνικού Λαού, διά την αγωνίαν του να φθάση το ταχύτερον, μετά των λοιπών μελών της Επαναστατικής Κυβερνήσεως, εις τον αντικειμενικόν σκοπόν της Επαναστάσεως, εις την δημιουργίαν δηλαδή της Νέας Ελλάδος, την οποίαν ωραματίσθητε Σεις οι γενναίοι της 21ης Απριλίου 1967. Σας παρέχομεν την διαβεβαίωσιν ότι, εμπνεόμενοι από τον πατριωτισμόν Σας, ακολουθούντες το παράδειγμά Σας, συμμεριζόμενοι τον ενθουσιασμόν Σας, θα"καλπάσωμεν μαζί Σας" προς την ευημερίαν, όπως μας το εζητήσατε, Κύριε Αντιπρόεδρε» («Θάρρος» 11.11.68).Μετά τον Παττακό, σειρά στο ξεσκόνισμα φαίνεται πως είχαν και «τα υπόλοιπα μέλη της Επαναστατικής Κυβερνήσεως». Το «χρυσούν μετάλλιον τιμής της πόλεως» απονέμεται έτσι μερικούς μήνες αργότερα -με την ευκαιρία της δεύτερης επετείου του πραξικοπήματος- και στον Μακαρέζο. Υποδεχόμενο τον υπουργό Συντονισμού της χούντας, το «Θάρρος» του Στ. Βαφία θα δώσει άλλο ένα δείγμα γραφής της ταύτισής του με το καθεστώς: «Η Επανάστασις της 21ης Απριλίου», διαβάζουμε στο κύριο άρθρο του, «αποτελεί μίαν από τας λαμπροτέρας σελίδας της πλουσίας εις αγώνας ελληνικής ιστορίας, και ως τοιαύτην θα την εορτάση ο Ελληνικός Λαός» (18.4.69).Και η λίστα των τιμημένων αβγατίζει με το πέρασμα του χρόνου: Ασλανίδης, Χολέβας και Κυπραίος παραλαμβάνουν επίσης, μετά βαΐων και κλάδων, ανάλογες «τιμητικάς διακρίσεις» από το χέρι του Στ. Βαφία.Η «λιγότερο κακιά» χούντα;Με τέτοιο βιογραφικό, δύσκολα θα περίμενε κανείς να δει την αποκατάσταση του εκλιπόντος, και μάλιστα με ομόφωνη απόφαση των δημοτικών συμβούλων του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. Μάτι βγάζει, επίσης, η χειρουργική αποσιώπηση οποιασδήποτε αναφοράς στη χουντική σταδιοδρομία του από την επίσημη βιογραφία του που εξέδωσε το γραφείο του δημάρχου, Γιάννη Δεκαβάλλα (28.7.03). Τοπικοί παράγοντες με τους οποίους επικοινωνήσαμε, αποδίδουν το γεγονός στην υποστήριξη που η κόρη του χουντοδήμαρχου (και δημοτική σύμβουλος), Αννα Βαφία, παρέχει στον (επισήμως υποστηριζόμενο από το ΠΑΣΟΚ) συνδυασμό του κ. Δεκαβάλλα. Στη σχετική εισήγησή του προς το Δ.Σ., πάντως, ο τελευταίος δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι ο Βαφίας «υπήρξε πάντοτε αρωγός και συμπαραστάτης στους επόμενους δημάρχους» και πως ο ίδιος είχε «πολύ καλή συνεργασία πάντοτε» μαζί του...Ακόμη πιο προβληματική κι από την αρχική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, ωστόσο, αποδεικνύεται η εκ των υστέρων προσπάθεια δικαιολόγησής της. Ενώ στη Σύρο έχει αρχίσει συλλογή υπογραφών από πολίτες που ζητούν την ανάκληση του επίμαχου ψηφίσματος και η Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) έχει προσφύγει με το ίδιο αίτημα στη Νομαρχία Κυκλάδων και την Περιφέρεια Νοτ. Αιγαίου, οι «εκσυγχρονιστές» αντεπιτίθενται υπερασπιζόμενοι την αδιάλειπτη συνέχεια του κράτους, μηδέ των δικτατοριών εξαιρουμένων.Μιλώντας στα τοπικά ΜΜΕ, ο δήμαρχος Ερμούπολης θα επικαλεστεί έτσι πρόσφατη προφορική γνωμοδότηση του στελέχους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, Νικολάου Μαυρίκα, σύμφωνα με την οποία, «ανεξάρτητα αν κάποιος έχει υπηρετήσει ως δήμαρχος και σε δικτατορικό καθεστώς, πρέπει να του αποδίδονται οι ίδιες τιμές που αποδίδονται σε όλους τους άλλους εκλεγμένους δημάρχους» («Κοινή Γνώμη» 26.9.2003).Δεν αρκέστηκε όμως ο κ. Δεκαβάλλας μόνο σ' αυτά. Εσπευσε να καλύψει πλήρως τη χουντική σταδιοδρομία του προκατόχου του. «Δεν θέλω να κρίνω την πολιτική συμπεριφορά του οποιουδήποτε», δήλωσε με αφοπλιστική σαφήνεια. «Εγώ απλά θα σας πω ότι δεν θα μπορούσα να συνεργαστώ με το συγκεκριμένο καθεστώς. Πιστεύω ότι ο Σταύρος Βαφίας παρέμεινε δήμαρχος, θεωρώντας ότι έτσι θα προσέφερε στην πόλη του περισσότερα».Πόσο μάλλον όταν η χούντα, ίσως, δεν ήταν και τόσο κακή, σε σχέση με προηγούμενα φασιστικά καθεστώτα. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο σοσιαλιστής δήμαρχος, παίρνοντας αφορμή από το γεγονός ότι οι φωτογραφίες των δημάρχων που υπηρέτησαν αυτά τα καθεστώτα ουδέποτε απομακρύνθηκαν από το χώρο του Δημαρχείου: «Θεωρώ ότι θα ήταν άδικη και άνιση η μεταχείριση απέναντι στον Σταύρο Βαφία. Πολύ περισσότερο όταν η δικτατορία του Μεταξά για τους παλιούς ήταν πολύ πιο σκληρή προς τους αντιφρονούντες πολίτες σε σχέση με τη δικτατορία των συνταγματαρχών» («Κοινή Γνώμη» 24.9.03).Στις 24 του περασμένου Ιουλίου, σε επετειακή ανακοίνωσή του για την αποκατάσταση της δημοκρατίας ο κ. Δεκαβάλλας διατυμπάνιζε: «Ως δήμος, τιμάμε τους ήρωες που θυσιάστηκαν για να μας παραδώσουν τη σκυτάλη της Δημοκρατίας και συμπορευόμαστε στην εθνική μας επιταγή να τη μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές μέσα από σύγχρονες δράσεις και πρωτοβουλίες»... Οπως εύστοχα επισημαίνει στο κύριο άρθρο της η συριανή «Αποψη» (5.9.03), δεν χρειάστηκε παρά μισή μόλις βδομάδα για να υλοποιήσει την υπόσχεσή του.
(Ελευθεροτυπία, 11/10/2003)

΄΄ Μες το Δημαρχείο θέλω να γίνω πορτρέτο και γω.....''

Δυστυχώς το θέμα της ιστορικής διαστρέβλωσης ή έστω αποσιώπησης στοιχείων, επανέρχεται και με τις ευλογίες ενός σοσιαλιστή Δημάρχου.
Στον Συνασπισμό πιστεύουμε ότι η ιστορία δεν μπορεί να έχει κενά, ούτε χρονικές μαύρες τρύπες και συνεπώς θεωρούμε ότι το πορτρέτο του Σ. Βαφία πρέπει να αναρτηθεί στην σωστή χρονολογική σειρά αλλά να συνοδεύεται από ΕΥΑΝΑΓΝΩΣΤΗ πινακίδα όπου θα αναγράφεται ότι ΄΄ΥΠΗΡΞΕ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 59-66 ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 67-72΄΄.
Γιατί το κενό που μπορεί να αφήσει το πορτρέτο του θα είναι και κενό ιστορικής ευθύνης! Θα είναι και απαλλαγή και συγχώρεση στο πρόσωπό του.


Με λίγο μικρότερα γράμματα θα μπορούσε να υπάρχει και το εξής συνοδευτικό της φωτογραφίας του: ''Στις 7 Μαΐου 1968, ο Παττακός επισκέπτεται την Ερμούπολη. Προσφωνώντας τον αντιπρόεδρο της χούντας, ο Σταύρος Βαφίας είπε: «Εύχομαι, εκ μέρους του Λαού της νήσου μας, όπως η Εθνική μας Κυβέρνησις συνεχίση, με την ευλογίαν του Θεού της Ελλάδος των Ελλήνων Χριστιανών, το έργον που οραματίσθητε με την Επανάστασιν της 21ης Απριλίου 1967, η οποία δεν είναι πλέον Επανάστασις εναντίον ενός κακού παρελθόντος, αλλά Εθνεγερσία δι' ένα λαμπρό μέλλον της Ελλάδος. Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η 21η Απριλίου! Ζήτω η Εθνική Επαναστατική Κυβέρνησις! Ζήτω ο Αντιπρόεδρός της κ. Στυλ. Παττακός!».


ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΣΥΡΟΥ-ΜΥΚΟΝΟΥ

Ψήφισμα Συλλόγου Υπαλλήλων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για τον πρώην δήμαρχο Βαφία

Το Δ.Σ. του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, κατά την συνεδρίασή του την Πέμπτη 8 Μαΐου 2008, ενέκρινε ομόφωνα το παρακάτω ψήφισμα :

Με αφορμή την συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο της Ερμούπολης σε συνέχεια της απόφασης του Συμβουλίου της Επικράτειας για την ανάρτηση της φωτογραφίας του πρώην δημάρχου Βαφία στο Δημοτικό Μέγαρο, το Δ.Σ. του Συλλόγου μας επισημαίνει ότι ανεξάρτητα των διαδικαστικών ζητημάτων που ανέκυψαν σχετικά με το νομότυπο ή όχι της ανάρτησης της φωτογραφίας του τέως δημάρχου, η ουσία παραμένει ότι δεν μπορεί να τιμώνται πρόσωπα που υπηρέτησαν την ξενοκίνητη χούντα των συνταγματαρχών. Οι όποιες αιτιάσεις για τον πρότερο της περιόδου της δικτατορίας βίο του συγκεκριμένου πρώην δημάρχου, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αναιρέσουν το γεγονός ότι αυτός , σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους του που αρνήθηκαν να υπηρετήσουν την «νομιμότητα» της χούντας, το έπραξε.
Το Δ.Σ. του Συλλόγου μας ελπίζει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο θα σταθεί στην ουσία και όχι στον τύπο και θα επανεξετάσει την προηγούμενη απόφαση του , για την ανάρτηση της εν λόγω φωτογραφίας.

Η λήθη, μια χούφτα ψήφοι και η ετυμηγορία της Ιστορίας

«Υποδεχόμεθα έναν εκ των πρωτεργατών της Εθνοσωτηρίου Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, ο οποίος κατέστη θρύλος μεταξύ του λαού διά την καταπλήσσουσαν δραστηριότητά του, διά την αδιάλειπτον μέριμνάν του υπέρ του Ελληνικού Λαού, διά την αγωνίαν του να φθάση το ταχύτερον, μετά των λοιπών μελών της Επαναστατικής Κυβερνήσεως, εις τον αντικειμενικόν σκοπόν της Επαναστάσεως, εις την δημιουργίαν δηλαδή της Νέας Ελλάδος, την οποίαν ωραματίσθητε Σεις οι γενναίοι της 21ης Απριλίου 1967. Σας παρέχομεν την διαβεβαίωσιν ότι, εμπνεόμενοι από τον πατριωτισμόν Σας, ακολουθούντες το παράδειγμά Σας, συμμεριζόμενοι τον ενθουσιασμόν Σας, θα"καλπάσωμεν μαζί Σας" προς την ευημερίαν, όπως μας το εζητήσατε, Κύριε Αντιπρόεδρε»
(Προσφώνηση του Στ.Βαφία κατά την τελετή επίδοσης του χρυσού μεταλλίου της Ερμούπολης στο Στ.Παττακό ,εφημ.«Θάρρος» 11.11.68).

Η λήθη είναι ο χειρότερος σύμβουλος για τους λαούς. Εκείνοι που θέλουν να παραδώσουν στη λήθη το παρελθόν προσφέρουν τη χειρότερη υπηρεσία στους συγχρόνους ,αλλά και στους απογόνους τους.
Αυτό όμως δε φαίνεται να πτοεί τον δήμαρχο Ερμούπολης κ. Ι. Δεκαβάλλα και τους δημοτικούς συμβούλους, οι οποίοι στη συνεδρίαση της 12ης Μαΐου του δημοτικού συμβουλίου της Ερμούπολης, επιχειρούν για άλλη μια φορά να αναρτήσουν την φωτογραφία του καταδικασμένου από την ιστορία χουντικού δήμαρχου Σταύρου Βαφία.
Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους τους κατοίκους του νησιού, αλλά δε βλάπτει να υπενθυμίσουμε ορισμένα ζητήματα.
Όταν ο βοριάς μετέφερε από τη Γυάρο προς τη Σύρο τις οιμωγές και τις κραυγές των εξόριστων και των βασανιζόμενων , κάποιοι, με το πρόσχημα της «ολοκλήρωσης του δημαρχιακού τους έργου», συνεργάστηκαν με τους πραξικοπηματίες, τους «απένειμαν το χρυσό κλειδί της πόλης» και διοργάνωναν «εθνικές εορτές για την εθνοσωτήριο επανάσταση της 21η Απριλίου 1967», υμνώντας τους μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «Θάρρος».
Όταν ο ελληνικός λαός στέναζε κάτω από την στυγνή δικτατορία των συνταγματαρχών και η Ελλάδα είχε αποβληθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάποιοι καθισμένοι αναπαυτικά στον δημαρχικό θώκο απολάμβαναν την εύνοια των τυράννων και την θαλπωρή του καθεστώτος τους.
Αυτοί οι κάποιοι, δύο δήμαρχοι σε όλη την Ελλάδα, που παρέμειναν στο πλευρό των δικτατόρων συνεχίζοντας να προσφέρουν το «θεάρεστο έργο τους στην αναγέννηση της Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών», λες και δεν είχε συμβεί τίποτε, έχουν ονοματεπώνυμα και διευθύνσεις, πράγμα που καθιστά δυσχερέστατη τη θέση του κ. Γιάννη Δεκαβάλλα, ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο και αλχημεία να ξαναγράψει την ιστορία, έτσι όπως του υπαγορεύουν τα μικροκομματικά του συμφέροντα.
Ο κ. Γ. Δεκαβάλλας είναι υπόλογος απέναντι στο δημοκρατικό λαό της Σύρου αλλά και απέναντι στην Ιστορία. Στη συνείδηση των πολιτών έχει ήδη καταγραφεί ως ο αναθεωρητής της πρόσφατης ιστορίας ,έναντι «τριάντα αργυρίων λήθης» και μιας χούφτας ψήφων.
Ο κ. Γ. Δεκαβάλλας είναι υπόλογος και απέναντι στην συλλογική μνήμη των πολιτών ως ο αναστηλωτής των εικόνων και των συμβόλων της τυραννίας. Το παρόν του αλλά και η υστεροφημία του έχουν στιγματιστεί και ο ίδιος αποτελεί πλέον εμβληματική μορφή καιροσκόπου, ο οποίος δε διστάζει να προσβάλει τη μνήμη εκείνων που θυσίασαν ζωές, σταδιοδρομίες και οικογενειακή ευτυχία, προκειμένου ο ίδιος και οι συν αυτώ να απολαμβάνουν σήμερα τα ύψιστα αγαθά της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Ο κ. Δεκαβάλλας είναι όμως και υπόλογος απέναντι στην ίδια την Δικαιοσύνη, διότι με το πρόσχημα του να μην στεναχωρεθεί η κόρη του Σταύρου Βαφία, δημοτική σύμβουλος με τον συνδυασμό του και αντιδήμαρχος Ερμούπολης, καθυστέρησε να εκτελέσει μια άμεσα εκτελεστή απόφαση, αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία υπαγόρευε την άμεση απομάκρυνση από τη θέση όπου είχε αναρτηθεί της φωτογραφίας του Σταύρου Βαφία (καθαιρέθηκε για μόνο τρείς ημέρες έπειτα από πιέσεις), ενώ ο κ.Α.Μαρκουλής επιχειρηματολογούσε στον τοπικό τύπο για τους «τυπικούς λόγους» για τους οποίους δήθεν το ΣτΕ ακύρωσε παλαιότερη (2003)ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ., που αφορούσε σε απόδοση τιμών στο πρόσωπο του χουντοδημάρχου.
Φαντάζομαι πως δεν θα σκέφτηκε εκείνη τη στιγμή ούτε την απώλεια, ούτε τα βασανιστήρια, ούτε βεβαίως τις μανάδες εκείνες που ακόμα θρηνούν τα παιδιά τους, θύματα του καθεστώτος που με τόση αφοσίωση υπηρέτησε ο πρώην δήμαρχος της Ερμούπολης. Ούτε βέβαια θα σκέφτηκε πως στην ίδια αυτή αίθουσα, τιμήθηκε ο Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος, για όσους θυμούνται την λαοθάλασσα της υποδοχής και τα δάκρυα του πλήθους, ανέβηκε υποβασταζόμενος καθότι μισοπαράλυτος από τις «περιποιήσεις» του καθεστώτος, τις σκάλες του δημαρχείου, ούτε βεβαίως θα σκέφτηκε και όλους εκείνους οι οποίοι ακόμη βασανίζονται από τους εφιάλτες των βασανιστηρίων τους.
Με «ελιγμούς και νομικίστικα τεχνάσματα» ,αγνοεί τις αποφάσεις του βασικού πυλώνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, της Δικαιοσύνης, και προχωρά εκ νέου στην ανάρτηση της φωτογραφίας του συνεργάτη και αμετανόητου υμνητή της χούντας, με την προσχηματική αιτιολόγηση ότι έτσι διαφυλάσσεται η ιστορική συνέχεια της δημαρχιακής εξουσίας και ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για «πνευματικό άνθρωπο», ο οποίος ουδέποτε έβλαψε συμπολίτη του.
Ξεχνά ότι η φωτογραφία του χουντοδήμαρχου είχε κατέβει αμέσως μετά τη μεταπολίτευση με απόφαση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (8.10.74) που οριστικοποιήθηκε το 1975 από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Κωστή Στεφανόπουλο ως στοιχειώδης ηθική κύρωση στους κατά τόπους συνεργάτες των δικτατόρων.
Ξεχνά ότι ο χουντοδήμαρχος απένειμε το χρυσό κλειδί της πόλης στα πρωτοπαλίκαρα της χούντας Παττακό και Μακαρέζο ,καθώς και τιμητικές διακρίσεις στους Ασλανίδη, Χολέβα και Κυπραίο.
Τα επιχειρήματα φαιδρά και επικίνδυνα. Οι πράξεις προκλητικές και ανιστόρητες. Η πολιτική της λήθης οδηγεί στην «άφεση αμαρτιών» και η δημαρχιακή αίθουσα μετατρέπεται σε «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» όπου εξαγνίζονται αμαρτίες και εγκλήματα.
Η ιταμή περιφρόνηση που επιδεικνύουν ο δήμαρχος κ. Ι. Δεκαβάλλας και οι συν αυτών επιλήσμονες προς τους αγωνιστές της αντίστασης κατά της χούντας, προς το σύνολο του λαού, προς την ίδια την Ιστορία δεν θα μείνουν αναπάντητες. Κι αυτό γιατί η ιστορία παραδίδει στη χλεύη των λαών εκείνους που την αγνοούν και τους καταδικάζουν σε αιώνια περιφρόνηση.

Κύριε Δήμαρχε

Σκεφτήκατε άραγε το τι θα πείτε στις επόμενες γενιές, το τι θα ξαναπείτε, λόγια κούφια χωρίς το βάρος που τους πρέπουν, στην επόμενη γιορτή του Πολυτεχνείου;
Δείξτε σεβασμό στην ιστορία και στους μάρτυρες της Δημοκρατίας. Το επιχείρημα του ότι ο ίδιος ποτέ δεν έβλαψε κανέναν συμπολίτη του είναι έωλο, διότι έβλαψαν πολλούς οι συνταγματάρχες, διότι ο ίδιος υπήρξε επίορκος ως εκλεγμένος δήμαρχος συνεχίζοντας τη θητεία του σε ένα καθεστώς…
Είναι γνωστό άλλωστε σε όλους πως τα καθεστώτα που καταλύουν την δημοκρατία, χρειάζονται πνευματικούς ανθρώπους ικανούς να στηρίξουν και να δικαιολογήσουν με επιχειρήματα στο λαό την ύπαρξή τους.
Σεβαστείτε την ιστορική μνήμη του τόπου, αλλιώς η ιστορία θα σας κατατάξει στο πάνθεον εκείνων που την πολέμησαν, εκείνων που θέλησαν να τη διαστρεβλώσουν, εκείνων που την αγνόησαν. Η Ιστορία όμως έχει μνήμη και δε λησμονεί.
Σταθείτε στο ύψος των περιστάσεων και διαφυλάξτε τις δημοκρατικές παραδόσεις, εν ονόματι των οποίων έχετε εκλεγεί εκπρόσωποι του δημοκρατικού λαού της Ερμούπολης. Η ιστορική μνήμη δεν πωλείται για τους ψήφους μιας ομάδας νοσταλγών του παρελθόντος που τόσα δεινά έχει προκαλέσει στη χώρα μας.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΛΥΓΝΟΥ

ΥΓ1 Απορούμε με τη δειλία νεαρού δημοτικού συμβούλου να πάρει θέσει κατά τη συζήτηση στο Δ.Σ, αλλά και με τη συλλογιστική του μοναδικού μειοψηφήσαντος δημοτικού συμβούλου, ο οποίος καταλογίζει αγαθές προθέσεις στο χουντοδήμαρχο (εφ.ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ,14/5). Να υποθέσουμε ότι δεν γνωρίζει τον πρότερο βίο του Σ.Βαφία (δημόσιες κατηγορίες για δωσιλογισμό , μεγαλέμπορος τροφίμων στη διάρκεια της Κατοχής, ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως διορισμένος από το νομάρχη δημοτικός σύμβουλος , επίσημος προπαγανδιστής της χούντας ως εκδότης της εφημ.ΘΑΡΡΟΣ );Εξάλλου τα στερνά τιμούν τα πρώτα…

ΥΓ2 Απορούμε και με την αφωνία των κομματικών οργανώσεων, τοπικών φορέων και πολιτών(εκτός εξαιρέσεων) για την εκ νέου προσπάθεια μιας ψευδεπίγραφης «εθνικής συμφιλίωσης» με τη συνενοχή ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. Το περίεργο είναι ότι κάποιοι –παρά την πάροδο 40 ετών-θυμούνται πολύ καλά αυτούς που τους έβλαψαν εφτά ολόκληρα χρόνια, σε αντίθεση με τους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους, που κάνουν τα πάντα όχι για να οξύνουν αλλά να στομώσουν τη μνήμη, με τα «στιγμιαία», τις παραγραφές, τα ανέξοδα κηρύγματα «εθνικής ενότητας»,τις ερωτοτροπίες με τα σκύβαλα της τυραννίας και τις κατάπτυστες απόπειρες απόδοσης τιμής σε επίορκους εθνοθάπτες.

Όχι στην απόδοση τιμών στο χουντικό δήμαρχο Σταύρο Βαφία

Να αποσυρθεί άμεσα η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης

«Υποδεχόμεθα έναν εκ των πρωτεργατών της Εθνοσωτηρίου Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, ο οποίος κατέστη θρύλος μεταξύ του λαού διά την καταπλήσσουσαν δραστηριότητά του, διά την αδιάλειπτον μέριμνάν του υπέρ του Ελληνικού Λαού, διά την αγωνίαν του να φθάση το ταχύτερον, μετά των λοιπών μελών της Επαναστατικής Κυβερνήσεως, εις τον αντικειμενικόν σκοπόν της Επαναστάσεως, εις την δημιουργίαν δηλαδή της Νέας Ελλάδος, την οποίαν ωραματίσθητε Σεις οι γενναίοι της 21ης Απριλίου 1967. Σας παρέχομεν την διαβεβαίωσιν ότι, εμπνεόμενοι από τον πατριωτισμόν Σας, ακολουθούντες το παράδειγμά Σας, συμμεριζόμενοι τον ενθουσιασμόν Σας, θα"καλπάσωμεν μαζί Σας" προς την ευημερίαν, όπως μας το εζητήσατε, Κύριε Αντιπρόεδρε».

(Προσφώνηση του χουντικού δημάρχου Στ.Βαφία κατά την τελετή επίδοσης του χρυσού μεταλλίου της Ερμούπολης στο Στ.Παττακό ,εφημ.«Θάρρος» 11.11.68).

Στις 12/5/08 το Δημοτικό Συμβούλιο της Ερμούπολης αποφάσισε την εκ νέου ανάρτηση (στον προθάλαμο της αίθουσας του Δημοτικού Συμβουλίου) του πορτρέτου του Σταύρου Βαφία, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος Ερμούπολης κατά τη διάρκεια της χούντας (1967-1972).

Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι

Κρίνουμε ότι η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου είναι προφανώς παράνομη, γιατί αναιρεί αποφάσεις των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης, οι οποίες αφορούσαν στην αποχουντοποίηση του κρατικού μηχανισμού (σχετικές αποφάσεις των τότε υπουργών Εσωτερικών κ.κ. Χρ. Στράτου και Κ. Στεφανόπουλου «περί αφαιρέσεως των φωτογραφιών όσων δημάρχων συνεργάστηκαν με τη χούντα-αιρετών και μη» ),ενώ πρόσφατα το ΣτΕ ακύρωσε παλαιότερη (2003) ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ., που αφορούσε σε απόδοση τιμών στο πρόσωπο του χουντικού δημάρχου.

Θεωρούμε ότι η πρωτοφανής για δημοκρατικά εκλεγμένους άρχοντες, απόφαση προκαλεί τα δημοκρατικά αισθήματα των Ερμουπολιτών και προσβάλλει βάναυσα τη μνήμη όσων αγωνίστηκαν και μαρτύρησαν κατά τη διάρκεια της χούντας.


Απαιτούμε από το δημοτικό συμβούλιο Ερμούπολης την άμεση ανάκληση–της - διόλου τιμητικής για την πόλη - απόφασής του .


ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ

Σημειώσεις για το λούμπεν προλεταριάτο

Η απόπειρα συγγραφής ενός άρθρου με τον παραπάνω τίτλο είναι αντικειμενικά μια δύσκολη υπόθεση, εφ' όσον πρόκειται για ένα θέμα που ελάχιστα έχει θιχτεί από τη μαρξιστική ανάλυση. Πιο συγκεκριμένα στο έργο των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν υπάρχουν ελάχιστες, μετρημένες στα δάχτυλα, αναφορές για την ανάλυση αυτού του κοινωνικού στρώματος, ενώ νεώτεροι μαρξιστές διανοούμενοι δεν αναφέρονται καθόλου στο συγκεκριμένο θέμα, μιας κι εστιάζουν αποκλειστικά σχεδόν την προσοχή τους είτε στη μελέτη του προλεταριάτου είτε σε άλλες κοινωνικές τάξεις και στρώματα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η λέξη «λούμπεν προλεταριάτο» (γνωστό και ως υποπρολεταριάτο ή κουρελοπρολεταριάτο) προέρχεται ετυμολογικά από τη γερμανική λέξη Lumpen (κουρέλια) και δηλώνει τα άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση απόλυτης ένδειας ή έσχατης κοινωνικής εξαθλίωσης1. Το λούμπεν προλεταριάτο αντιστοιχεί προς την κατώτερη κάτω τάξη του εξαμερούς ταξινομικού σχήματος του αμερικανού κοινωνιολόγου Λ. Ουώρνερ2.
Ο όρος χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από τον Μαρξ στο βιβλίο του «Ταξικοί αγώνες στη Γαλλία» (1848), όπου διακρίνει εφτά κοινωνικές τάξεις και στρώματα3: την αστική τάξη, τη βιομηχανική αστική τάξη, την εμπορική αστική τάξη, τους μικροαστούς, τους αγρότες, το προλεταριάτο και τέλος το λούμπευπρολεταριάτο4.
Επίσης στο βιβλίο του «Η 18 Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη» περιγράφει αναλυτικά τα στοιχεία που συναποτελούν το λούμπεν προλεταριάτο. Τονίζει χαρακτηριστικά: «Πλάι στα διεφθαρμένα και τυχοδιωχτικά αποβράσματα της αστικής τάξης, βρίσκονταν αλήτες, απολυμένοι φαντάροι, πρώην κατάδικοι, δραπέτες των κάτεργων, απατεώνες, τσαρλατάνοι, λατζαρόνι, κλεφτοπορτοφολάδες, ταχυδαχτυλουργοί, χαρτοπαίκτες, προαγωγοί, μπορδελιάρηδες, χαμάληδες, γραφιάδες, λατερνατζήδες, ρακοσυλλέκτες, πλανόδιοι τροχιστές, γανωτζήδες και ζητιάνοι»5.
Παρακάτω χαρακτηρίζεται το λούμπεν προλεταριάτο ως «το απόβρασμα, το κατακάθι, το ξάφρισμα απ' όλες τις τάξεις, εκείνη η ακαθόριστη ή ξεχαρβαλωμένη μάζα που οι Γάλλοι ονομάζουν La Boheme (μποέμ)». Όμως ο Μαρξ δεν αρκείται στην εκτενή και διεισδυτική κριτική του γαλλικού λούμπεν προλεταριάτου, το οποίο στρατολογούσε τότε ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης. Αργότερα στο έργο του «Το Κεφάλαιο» θα προσπαθήσει να δώσει μια εξήγηση για τον ξεπεσμό των εργατών και την ένταξη τους στις τάξεις του λούμπεν προλεταριάτου.
Στον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου»6 αναλύει διεξοδικά την ιστορική διαδικασία του χωρισμού του παραγωγού από τα μέσα παραγωγής, του χωρισμού της εργασίας από τις εξωτερικές συνθήκες εργασίας και τέλος τη μεταμόρφωση του παραγωγού σε μισθωτό εργάτη. Το πέρασμα από τη φεουδαρχία στον πρώιμο καπιταλισμό συνοδεύτηκε από το ξερίζωμα των φτωχών αγροτών από τα χωριά τους και τη βίαιη μετακίνηση τους στα αστικά κέντρα, όπου θα επάνδρωναν τις μανιφακτούρες και κύρια τις βιομηχανίες υφαντουργίας. Παρατηρείται κοντολογίς μια απότομη μετάβαση από την κατάσταση του μικροϊδιοκτήτη φτωχού καλλιεργητή στην κατάσταση του ανειδίκευτου μισθωτού προλετάριου, που αναζητούσε εναγωνίως εργασία. Όπως ήταν φυσικό τα περιπλανώμενα αυτά πλήθη των προλετάριων δεν ήταν μπορετό να απορροφηθούν άμεσα στη νεοσχηματιζόμενη βιομηχανία. Ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούσε τον εφεδρικό στρατό εργασίας, ενώ άλλοι - κάτω από την πίεση της ανεργίας και της πείνας - κατάντησαν κλέφτες, ληστές, απατεώνες και ζητιάνοι. Όμως αυτή τους η επιλογή δεν έγινε «με τη θέληση τους», αλλά κάτω από τις πιέσεις μιας σκληρής πραγματικότητας, δηλαδή των εκμεταλλευτικών παραγωγικών σχέσεων της μισθωτής δουλείας. Κοντολογίς η ένταξη μεγάλου μέρους του προλεταριάτου σ' αυτό που ονομάζεται «λούμπεν προλεταριάτο» δεν επήλθε ως «υποκειμενική» ενσυνείδητη επιλογή (όπως π.χ. η ελληνική περίπτωση των ρεμπετών), αλλά ήρθε ως αποτέλεσμα ενός αντικειμενικού προτσές βίαιης προλεταριοποίησης της αγροτιάς στη διαδικασία μορφοποίησης του πρώιμου καπιταλισμού, που ήρθε ν' αντικαταστήσει τον φεουδαρχικό δεσποτισμό.
Ενδιαφέρον είναι επίσης το παράδειγμα που προσφέρει η ιστορία της καταστολής της αλητείας7. Ενώ στο Μεσαίωνα η αλητεία ήταν συνυφασμένη με τον ημινομαδικό χαρακτήρα της μεσαιωνικής κοινωνίας, στιγματίζεται και καταστέλλεται βίαια από το 14ο αιώνα κι έπειτα. Αυτή ακριβώς η καταστολή συνδέεται με την εμφάνιση των προκαπιταλιστικών δομών και της μισθωτής δουλειάς, που απαιτούσαν την ακινητοποίηση του περιπλανώμενου και γι’ αυτό ανεξέλεγκτου τμήματος του πληθυσμού, καθώς και την υποταγή του στην υποχρέωση μιας σταθερής - έστω και κακοπληρωμένης - εργασίας. Όπως παρατηρεί ο Μαρξ: «οι πρόγονοι των σημερινών εργατών τιμωρήθηκαν από μόνοι τους πρώτοι, γιατί άφησαν τους εαυτούς τους να μεταβληθούν σε αλήτες και πένητες». Ο Φ. Ένγκελς στο βιβλίο του «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία» (1845) περιγράφει εκτενώς τις άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης του προλεταριάτου8. Η εργατική τάξη των πόλεων χαρακτηρίζεται από αστάθεια και γενικευμένη αβεβαιότητα. Ο καπιταλισμός νομοτελειακά έχει ανάγκη από ένα απόθεμα εργαζομένων δίχως απασχόληση. Αυτή ακριβώς η περιοδική απασχόληση δημιουργεί τον εφεδρικό στρατό εργασίας και αναπόφευκτα μια εξαθλίωση περιστασιακή (για τα μεμονωμένα άτομα) και διαρκή (για την εργατική τάξη). Πρόκειται για μια εξαθλίωση δίχως όρια, που μπορεί να φτάσει μέχρι το θάνατο από πείνα. Άλλωστε «η αστυνομία θα αγρυπνά, ώστε (ο εργάτης) να πεθάνει της πείνας μ' ένα τρόπο ήσυχο, καθόλου προσβλητικό για την αστική τάξη».
Οι άνεργες προλεταριακές μάζες επιδίδονται σε κάθε είδους δραστηριότητες (ακόμα και στη ζητιανιά ή τις κλοπές) προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Η ζητιανιά παίρνει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Οι άνθρωποι περιφέρονται στους δρόμους μεμψιμοιρώντας ή ζητούν ελεημοσύνη βγάζοντας ένα μικρό λόγο. Οι ζητιάνοι των εργατικών συνοικιών ζουν με ό,τι τους προσφέρουν οι άλλοι εργάτες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μια ολόκληρη οικογένεια «εγκαθίσταται σιωπηλά στην άκρη ενός πολυσύχναστου δρόμου», προκειμένου να συγκινήσουν τους περαστικούς9.
Κι όλα αυτά στα πλαίσια μιας κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από τον κοινωνικό πόλεμο, τον πόλεμο όλων εναντίον όλων. Οι «οχληροί αυτοί άνθρωποι» στον αγώνα που κάνουν για την επιβίωση βρίσκουν αναπόδραστα διέξοδο στην κλεψιά, τη λεηλασία, το έγκλημα. Η περιφρόνηση προς την κοινωνική τάξη και τους αστικούς θεσμούς, που εγκαθίδρυσαν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, γεννά με τη σειρά της τον αλκοολισμό, την πορνεία και τελικά την περιθωριοποίηση. Μ' αυτό τον τρόπο ένα σημαντικό μέρος του βιομηχανικού προλεταριάτου εγγίζει τις παρυφές του λούμπεν προλεταριάτου, του κοινωνικού περιθωρίου.
Στο έργο του Β.Ι. Λένιν η αναφορά στο λούμπεν προλεταριάτο, είναι συστηματικότερη και εκτενέστερη. Η πρώτη αναφορά γίνεται στο έργο του «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία», όπου υπολογίζει πρόχειρα σε μισό εκατομμύριο τα λούμπεν στοιχεία της πατρίδας του10. Σε άλλο σημείο περιγράφει αναλυτικά τις συνθήκες διαβίωσης του πιο κακοπληρωμένου τμήματος της εργατικής τάξης καθώς και των λούμπεν ως εξής: «Στις πόλεις πυκνώνουν τα τάγματα των ξυπόλητων και των αλητών, που κατοικούν σε σπηλιές σαν τα άγρια θηρία, στα προάστια των πόλεων ή σε τέτοιες φριχτές τρώγλες και υπόγεια όπως είναι η αγορά του Χίπροβο της Μόσχας. Υποσιτίζονται πιο πολύ απ' ότι συνήθως, πουλώντας στους τοκογλύφους τα τελευταία υπολείμματα από τα κουρέλια του σπιτιού τους»11.
Αλλού κριτικάρει την ανοχή της κοινωνίας στη διαιώνιση αυτής της εξαθλίωσης: «Είναι αλήθεια ότι η αύξηση του αριθμού του κουρελιάρηδων, των ζητιάνων, των πελατών των νυχτερινών ασύλων, των τροφίμων των φυλακών και των νοσοκομείου δεν τραβάνε και τόσο την προσοχή γιατί "όλος ο κόσμος" έχει συνηθίσει στο γεγονός ότι οι μεγάλες πόλεις πρέπει να είναι παραγεμισμένες με την πιο μαύρη εξαθλίωση, τα νυχτερινά άσυλα και τα κάθε λογής καταγώγια»12. Σε μεταγενέστερα έργα του ο Λένιν δε διστάζει να χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα εναντίον του λούμπεν προλεταριάτου, φέρνοντας το σε αντιπαράθεση με τη στρατηγική της εργατικής τάξης. Τονίζει συγκεκριμένα13: «τα αλήτικα στοιχεία, που τους σύντριψε ολότελα ο καπιταλισμός, δεν μπορούν να εξυψωθούν ως την ιδέα της προλεταριακής πάλης», μιας και δεν έχουν ταξική συνείδηση. Εξάλλου «διακρίνονται πότε για οξείες συγκρούσεις και πότε για καταπληκτική αστάθεια και ανικανότητα για πάλη»14.
Σ' αυτό το σημείο Λένιν φαίνεται να υιοθετεί τη μαρξική αντίληψη ότι, περιθωριοποιημένο από τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, το λούμπεν προλεταριάτο δεν είναι δυνατό να οργανωθεί μαζί με το καθαυτό προλεταριάτο, επειδή οι συνθήκες εργασίας του και διαμονής του είναι εντελώς απροσδιόριστες, εξαρτώμενες αποκλειστικά από την τύχη15. Σε άλλο σημείο ασκεί δριμεία κριτική στον εξτρεμισμό του λούμπεν προλεταριάτου, εφόσον μαζί με τα μικροαστικά στρώματα συναποτελούν την κοινωνική βάση του αναρχισμού16, ενώ παράλληλα ο Λένιν καυτηριάζει τη συνήθη πρακτική ορισμένων καπιταλιστών να χρησιμοποιούν μόνιμα ως απεργοσπαστικό μηχανισμό εγκληματικά στοιχεία στρατολογημένα από το λούμπεν προλεταριάτο17. Παρόμοια φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί και στη χώρα μας, όταν η Δεξιά, προκειμένου να καταστείλει άγριους απεργιακούς αγώνες, δε δίσταζε να στρατολογήσει απεργοσπάστες από το χώρο των «κουτσαβάκηδων» καθώς και από τις ποικιλώνυμες φασιστικές παρακρατικές συμμορίες.
Σε άλλο σημείο του έργου του ο Λένιν προτείνει συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα προκειμένου να προστατευθεί η εργατική τάξη: «Τα αλήτικα και μισοαλήτικα στοιχεία είναι ό,τι χειρότερο έχει απομείνει από το παλιό καπιταλιστικό καθεστώς, γι’ αυτό πρέπει να τα βγάλουμε από τη μέση, να τα διώξουμε και στις εργοστασιακές επιχειρήσεις να εντάξουμε τα καλύτερα προλεταριακά στοιχεία»18.
Τέλος, από τα γραφόμενά του προκύπτει ότι η τελική εξαφάνιση του λούμπεν προλεταριάτου είναι συνυφασμένη με την υπέρβαση του καπιταλισμού σε μια διαδικασία μετάβασης στο σοσιαλισμό.
Η παραπάνω - σύντομη αναγκαστικά και αποσπασματική - προσέγγιση της σκέψης των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν αναφορικά με το λούμπεν προλεταριάτο, σίγουρα δεν εξαντλεί το θέμα. Πιστεύουμε όμως ότι βοηθά σε τελική ανάλυση στο ξεκαθάρισμα ορισμένων βασικών πολιτικοϊδεολογικών ζητημάτων αναφορικά με την ταξική προσέγγιση του κοινωνικού αυτού στρώματος.
Οφείλουμε συνάμα να ομολογήσουμε ότι η ανάλυση των κλασικών του μαρξισμού καθώς και των μετέπειτα μαρξιστών διανοητών δεν είναι μπορετό να δώσει απαντήσεις σε αρκετά διαμφισβητούμενα σημεία του προβλήματος. Κι αυτό γιατί οι μαρξιστές θεωρητικοί είχαν εστιάσει σχεδόν αποκλειστικά την προσοχή τους στη μελέτη της εργατικής τάξης, δίχως ν' αναγνωρίζουν τον αυτόνομο ρόλο των λούμπεν στοιχείων. Εξέταζαν δηλαδή εντελώς επιφανειακά το λούμπεν προλεταριάτο ως υποπροϊόν της καπιταλιστικής εξαθλίωσης δίχως να προβαίνουν σε μια επιστημονική οριοθέτηση της αποκλίνουσας ανομικής συμπεριφοράς του κοινωνικού περιθωρίου και στην ανίχνευση των βαθύτερων κοινωνικών αιτίων της.
Μ' άλλα λόγια δεν κατόρθωσαν να δώσουν απάντηση στο εξής ερώτημα: γιατί η κοινωνία σε τελική ανάλυση στηρίζει την ύπαρξη και την αναπαραγωγή της θέτοντας στο περιθώριο τα λούμπεν στοιχεία, με το να διαιωνίζει το στιγματισμό και τη γκετοποίησή τους; Φαίνεται ότι οι «κοινωνίες των 2/3» υποχρεώνονται να νομιμοποιήσουν την ύπαρξη τους οριοθετώντας αυθαίρετα τα σύνορα «παθολογικού» - «φυσιολογικού», απορρίπτοντας στο περιθώριο οτιδήποτε ξεφεύγει από το «μέσο όρο». Μ' αυτό τον τρόπο το λούμπεν προλεταριάτο, το κοινωνικό περιθώριο, λειτουργεί ως ένα είδος «αποδιοπομπαίου τράγου», που επιτρέπει την ενδυνάμωση ενός κυρίαρχου μοντέλου «φυσιολογικότητας», απόλυτα εναρμονισμένου με τα συμφέροντα της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων19.

Σημειώσεις

1. Σύντομο Κοινωνικοπολιτικό Λεξικό (λήμμα λούμπεν προλεταριάτο), Σύγχρονη Εποχή, 1988.
2. Χρηστικό Λεξικό Κοινωνιολογίας (Δ.Γ. Τσαούση), (λήμμα λούμπεν προλεταριάτο), Gutenberg, 1984.
3. Μελέτες για τις κοινωνικές τάξεις (Ζ. Γκύρβιτς), Gutenberg, 1976.
4. Ταξικοί αγώνες στη Γαλλία (Κ. Μαρξ), Θεμέλιο, 1983.··
5. Η 18η Μπρυμαίρ τον Λουδοβίκου Βοναπάρτη (Κ. Μαρξ), σελ. 9293. θεμέλιο 1986.
6. Το Κεφάλαιο (Κ. Μαρξ), τόμος Α', κεφάλαιο 25ο, Σύγχρονη Εποχή, 1985.
7. Η Ιστορία της Αλητείας (Λ. Χρηστάκη), σελ. 31, 2η έκδοση, Στύγα 1991.
8. Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Aγγλία (Φ. Ένγκελς), Μπάυρον 1982.
9. Μαρξισμός και πόλη (Α. Λεφέβρ), σελ. 2023, Οδυσσέας, 1983.
10. Άπαντα (Β.Ι. Λένιν), τόμος 3, σελ. 528, Σύγχρονη Εποχή, 1985.
11. Ο.π., τόμος 7. σελ. 139
12. Ο.π., τόμος 5, σελ. 326
13. Ο.π.. τόμος 35, σελ. 267.
14. Ο.π.. τόμος 17, σελ. 117.
15. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριττάνικα (λήμμα λούμπεν προλεταριάτο), τόμος 39, σελ. 241, Πάπυρος 1989.
16. Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια (λήμμα λούμπεν προλεταριάτο), τόμος 28, σελ. 220, Ακάδημος 1980.
17. Άπαντα (Β.Ι. Λένιν), τόμος 21, σελ. 412, Σύγχρονη Εποχή, 1985.
18. Ο.π., τόμος 35, σελ. 275.
19. Η αποκλίνουσα συμπεριφορά (Φ. Τσαλίκογλου) στο βιβλίο «Κοινωνιολογία» (συλλογικό) σελ. 303, Ο.Ε.Δ.Β. 1989.

ΓΥΑΡΟΣ Αιολικό πάρκο; Όχι ,ευχαριστώ!

Πληθαίνουν το τελευταίο χρονικό διάστημα στις Κυκλάδες τα μεγαλεπήβολα σχέδια επελαυνόντων επενδυτών ,οι οποίοι θέλουν να μετατρέψουν τα νησιά σε εργοστάσια παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας πολλαπλάσιας των πραγματικών αναγκών τους. Από τα επενδυτικά αυτά σχέδια δεν εξαιρούνται κηρυγμένοι ιστορικοί τόποι όπως η Γυάρος, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις στις αντιστασιακές οργανώσεις.
Μια επένδυση που θέλει να συνδυάσει την ανάδειξη και διατήρηση της Γυάρου ως επισκέψιμου τόπου μνήμης με την παραγωγή αιολικής ηλεκτρικής ενέργειας εξετάζουν τα υπουργεία Πολιτισμού, Αιγαίου και Ανάπτυξης. Το σχέδιο για την επένδυση αυτή έχει υποβάλει ομάδα μηχανικών, με επικεφαλής τον κ. Αντώνιο Γερασίμου, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας ΙΤΑ (International Techological Applications). Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Πολιτισμού, πρόκειται για μια σύνθετη επένδυση, για την οποία τον πρώτο λόγο θα έχει το Ανώτατο Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων της Ελλάδας. Η εταιρεία προτίθεται να κατασκευάσει αιολικό πάρκο στη Γυάρο, κάτω από αυστηρές προδιαγραφές και με πλήρη σεβασμό στην ιστορία του νησιού και να αναλάβει το κόστος υλοποίησης του έργου ανάδειξης του ιστορικού χώρου μνήμης της Γυάρου, καθώς και της λειτουργίας του.
Σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), η πρώτη φάση του έργου αυτού εκτιμάται ότι θα κοστίσει περίπου 2,5 εκατ. ευρώ. Το αιολικό πάρκο της Γυάρου θα έχει εγκατεστημένη ισχύ 300 MW και θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια 1 εκατομμυρίου MWh τον χρόνο. Ο διαχειριστής του αιολικού πάρκου θα συμβάλει και στην υλοποίηση του οράματος του Μίκη Θεοδωράκη για τη λειτουργία στη Γυάρο ενός χώρου που θα φιλοξενεί κάθε χρόνο το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Διαμαρτυρόμενης Τέχνης. Σύμφωνα με την πρόταση που έχει υποβληθεί ,με τη λειτουργία του αιολικού πάρκου της Γυάρου η χώρα θα εξοικονομεί 250.000 τόνους πετρελαίου ετησίως, ενώ θα απαλλαγεί και από 785.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Το συγκεκριμένο αιολικό πάρκο, δεδομένου ότι θα είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, αναμένεται να συγκεντρώνει κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες (ανάμεσά τους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές) από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι ταυτοχρόνως θα γνωρίζουν από κοντά και τη νεώτερη ελληνική ιστορία.
Εν τω μεταξύ,με πολυσέλιδη έκδοσή της μια άλλη εταιρία, η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε», επαναφέρει το αίτημά της για εγκατάσταση αιολικού πάρκου 100 MW στη Γυάρο. Ανάμεσα στις προτάσεις της, προτείνει την οικονομική στήριξη του Συνδέσμου Φυλακισθέντων – Εξορισθέντων (Σ.Φ.Ε.Α) της απριλιανής χούντας, παρόλο που γνωρίζει καλά ότι, τόσο ο Σ.Φ.Ε.Α όσο και ο σύλλογος «ΓΥΑΡΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ» έχουν ομόφωνα απορρίψει το αίτημα εγκατάστασης αιολικών πάρκων σε τόπους ιστορικής μνήμης, όπως η Γυάρος και η Μακρόνησος.
«Η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε» οφείλει ν΄ αφήσει στην ηρεμία τους ιστορικούς τόπους μαρτυρίου της νεοελληνικής ιστορίας και ν΄ αναζητήσει για τα αιολικά πάρκα νησιά και όρη που η ιστορία δεν τους προσέδωσε τον τιμητικό χαρακτήρα ως τόπων ιστορικής μνήμης. Ας αναλογιστούμε ότι ποτέ κανείς δεν διανοήθηκε να εγκαταστήσει οποιασδήποτε μορφής βιομηχανική ή εμπορική δραστηριότητα μέσα στο χώρο των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Άουσβιτς ή του Νταχάου»,υπογραμμίζει ο πρόεδρος του συλλόγου ΓΥΑΡΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ κ. Κώστας Κατσιμπίνης .
«Η διαμαρτυρία μας αυτή αναφέρεται και σε κάθε άλλη επιχείρηση (όπως όμιλος ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, J&P κ.ά ) που με τις δραστηριότητές της για τη βιομηχανική εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας στρέφεται κατά των ιστορικών τόπων της πατρίδας μας. Εξακολουθούμε να απαιτούμε από την πολιτεία την ολοκλήρωση και υλοποίηση των ήδη εγκεκριμένων μελετών του Ε.Μ.Π για την ανάδειξη της Γυάρου σε τόπο ιστορικής μνήμης, για τις οποίες έχουν ήδη δαπανηθεί χρήματα του ελληνικού λαού»,προσθέτει ο κ.Κατσιμπίνης , ο οποίος και μας παραπέμπει σε σχετικό ομόφωνο ψήφισμα του συλλόγου ΓΥΑΡΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ.
Υπενθυμίζεται ότι από το 2003 η Γυάρος έχει τεθεί υπό την προστασία του υπουργείου Πολιτισμού «ως ιστορικός τόπος και σημαντικός χώρος μνήμης της νεώτερης Ελλάδας» (αριθμ. ΔΠΑ /11131/17.09.2001 (ΦΕΚ 772 Δ΄/01) απόφαση του Υπουργού Αιγαίου και αριθμ. ΥΠ.ΠΟ / ΔΙΛΑΠ /Γ/4016/68475/17.12.2001 (ΦΕΚ 1680 Β΄/01) απόφαση του υπουργού Πολιτισμού). Παράλληλα, έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία το κτίριο των φυλακών και όλες οι εγκαταστάσεις και κατασκευές της Γυάρου (θεατράκι, νεκροταφείο, διοικητήριο κ.λπ.), που ολοκληρώθηκαν με προσωπική εργασία των ίδιων των κρατουμένων . Η ανάδειξη και προβολή της Γυάρου ως χώρου ιστορικής μνήμης επανέρχεται εκ νέου στην επικαιρότητα, έπειτα από την πρωτοβουλία βουλευτών και των τεσσάρων κοινοβουλευτικών κομμάτων. Μέχρι τις 31/1/07 είχαν συγκεντρωθεί περί τις 200 υπογραφές βουλευτών, προκειμένου το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και τα συναρμόδια υπουργεία Εσωτερικών, Δημόσιας Τάξης, Αγροτικής Ανάπτυξης, Εμπορικής Ναυτιλίας, να επιληφθούν άμεσα και να διαθέσουν τα απαραίτητα κονδύλια ώστε τα μνημεία να προστατευθούν από τις φθορές του χρόνου, αλλά και να εξασφαλιστεί η αναγκαία φύλαξή τους.
Όσο για τις επενδύσεις αιολικής ενέργειας στο νησί ,αυτές μάλλον μπορούν να περιμένουν…..


Σημειώσεις

ΕΥΠΛΟΙΑ(2007)Ιστοσελίδα-ηλεκτρονικό περιοδικό οικολογικού δικτύου Αιγαίου. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://eyploia.aigaio-net.gr/
ΤΑ ΝΕΑ(2006)Πρόταση για αιολικό πάρκο στη Γυάρο,8/3/06

Χατζηπαρασκευαίδης Α.(2007)Παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας :Η περίπτωση της Σύρου.εφ.ΑΠΟΨΗ,φ.192,4/5/07. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.apopsy.gr/2007/t_192/thema_02.htm

Σημειώσεις για την ιστορία της 2 ½ Διεθνούς

ΦΩΤΟ:Ο θεωρητικός του
Αυστρομαρξισμού Όττο Μπάουερ

Ευρώπη 1919. Ένα χρόνο μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η ρωσική επανάσταση έχει ήδη εδραιωθεί. Το Μάρτη του ίδιου χρόνου ιδρύεται η Τρίτη Διεθνής, ενώ ο παγκόσμιος καπιταλισμός προσπαθεί ν' ανασυγκροτηθεί επουλώνοντας τα τραύματα του πολέμου. Η γερμανική και η ουγγρική επανάσταση πνίγονται στο αίμα. Η Δεύτερη Διεθνής ξαναζωντανεύει στο συνέδριο της Βέρνης (Φλεβάρης 1919). Το δεύτερο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς συνέρχεται στη Μόσχα (Ιούλης 1920) και διατυπώνει τους «21 όρους» εισδοχής στην Κ.Δ. Εν τω μεταξύ επιχειρείται η καπιταλιστική αναδιάρθρωση και μια γενικότερη επίθεση ενάντια στο διαρκώς ογκούμενο εργατικό κίνημα και στις οικονομικές πολιτικές κατακτήσεις του. Η εργατική τάξη εξακολουθεί να είναι διασπασμένη, ενώ η πλειοψηφία της παρέμενε εγκλωβισμένη στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και συνδικάτα.
Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες η πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας απομακρυνόταν ως άμεση προοπτική, ενώ το εργατικό κίνημα δεχόταν την ολομέτωπη επίθεση του αναδιαρθρωμένου καπιταλισμού. Εκείνη ακριβώς την εποχή άρχισε να γίνεται συζήτηση - στους κόλπους του εργατικού κινήματος - για την επιτακτική ανάγκη αντιπαράθεσης ενός ενιαίου εργατικού μετώπου στην καθολική επίθεση των καπιταλιστών και του κράτους.

Η ίδρυση

Στα ιστορικά αυτά πλαίσια διαμορφώθηκε μια ισχυρή τάση στους κόλπους του επηρεαζόμενου από τη σοσιαλδημοκρατία εργατικού κινήματος, η οποία ασκούσε δριμεία κριτική τόσο στη «ρεφορμιστική» 2η Διεθνή, όσο και στη «σεχταριστική» 3η Διεθνή. Αυτή ακριβώς η κεντριστική τάση εντός ορισμένων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και ομάδων, ενώ από τη μια είχε διακόψει τυπικά τις σχέσεις της με τη Διεθνή της Βέρνης, από την άλλη αρνιόταν πεισματικά την ένταξη της στην 3η Διεθνή, διαφωνώντας σε οργανωτικά ζητήματα και κύρια στην αποδοχή των «21 όρων».
Στο ιδρυτικό της συνέδριο, που έγινε στη Βιέννη (22-27 Φλεβάρη 1921), πήραν μέρος 80 αντιπρόσωποι εκπροσωπώντας σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και ομάδες από 13 χώρες. Ανάμεσα τους το ισχυρό Αυστριακό Σοσιαλιστικό Κόμμα,2 το Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα Μ. Βρετανίας, τα υπολείμματα του Ανεξάρτητου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Ελβετίας, οι ρώσοι μενσεβίκοι και εσέροι καθώς και αντιπροσωπείες από κόμματα και ομάδες του Βελγίου, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, των Η.Π.Α. και της Γαλλίας.3
Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του συνεδρίου ήταν: οι άγγλοι Τζόνσον, Σίυγουελ, Γουώλχεντ και Μακντόναλντ, οι γάλλοι Φορ και Λουγκέ, οι γερμανοί Κρισπίν, Χίλφρεντιυγκ, Λεντεμπούρ και Ρόζευφελντ, οι ρώσοι Μαρτόφ και Τσερνόφ, οι ελβετοί Γκράμπερ, Γκριμ, Χούμπερ, Ράιυχαρντ και οι αυστριακοί Άντλερ και Μπάουερ.4
Οι αντιπρόσωποι του συνεδρίου εξέλεξαν ως γραμματέα τον Φρήντριχ Αντλερ και ομόφωνα αποφάσισαν να μη σχηματίσουν μια νέα Διεθνή αλλά αντίθετα μια «Ένωση Σοσιαλιστικών Κομμάτων για Διεθνή Δράση», με κύρια αποστολή της να «εργαστεί για τη δημιουργία μιας Διεθνούς, που να ενοποιεί το κατακερματισμένο παγκόσμιο επαναστατικό προλεταριάτο».5

Ιδεολογία και πολιτική

Τα συνεκτικά στοιχεία των κομμάτων και ομάδων που συγκρότησαν τη 2½ Διεθνή όπως προαναφέραμε, ήταν τόσο η διαφοροποίηση από τις «ρεφορμιστικές» έως ανοιχτά «αντιδραστικές» θέσεις της Β' Διεθνούς, όσο και από τις «υπερεπαναστατικές» θέσεις της Γ' Διεθνούς. Οι ηγέτες της 2 ½ Διεθνούς διακήρυσσαν ότι ήταν οι μόνοι που αφουγκράζονταν την επιθυμία των εργατικών μαζών για σταδιακή αποκατάσταση της εργατικής ενότητας υπερβαίνοντας διαλεκτικά το σχίσμα μεταξύ Β' και Γ' Διεθνούς, προκειμένου να συμπηχθεί ένα ρωμαλέο και αρραγές εργατικό μέτωπο, το οποίο θα αντιπαρατιθόταν οργανωμένα στην ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου.
Οι ηγέτες της 2 ½ Διεθνούς αρνούνταν το εκβιαστικό δίλημμα Β’ ή Γ’ Διεθνής, επιλέγοντας τη μέση οδό του κεντρισμού. Καταγγέλλοντας την ηγεσία της Β' Διεθνούς για «δεξιό οπορτουνισμό» και συνεργασία με την αστική τάξη κατά τη διάρκεια του πολέμου και για προδοσία των προλεταριακών επαναστάσεων (στη Ρωσία, Γερμανία, Ουγγαρία), η 2 ½ Διεθνής υιοθέτησε - έστω φραστικά - ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα. Στις ιδεολογικές αυταπάτες της Β' Διεθνούς περί «έρποντος σοσιαλισμού» και «ειρηνικής μετάβασης στο σοσιαλισμό», η 2 ½ Διεθνής δεχόταν σε ορισμένες περιπτώσεις τη χρήση βίας από τους εργάτες για την κατάληψη της εξουσίας. Στο πρόγραμμα της γινόταν λόγος για τη δικτατορία του προλεταριάτου και τα Συμβούλια (σοβιέτ) των εργατών, αγροτών και στρατιωτών.
Διαφοριζόταν επίσης - σε σχέση με τη Β’ Διεθνή - στις θέσεις της για τη ρωσική επανάσταση, παρόλο που απέφευγε με ιδιαίτερη προσοχή να την επιδοκιμάσει ανοιχτά. Όσον αφορά τη στάση της απέναντι στη νεαρή σοβιετική εξουσία, η ηγεσία της 2 ½ Διεθνούς έψεγε το Κ.Κ.Ρ.(μπ) επειδή είχε εγκαθιδρύσει τη «δικτατορία του κόμματος» πάνω στις μάζες, αποστερώντας τον εργαζόμενο λαό από όλα τα πολιτικά δικαιώματα και τις συνδικαλιστικές ελευθερίες. Διατύπωνε επίσης την αντίθεση της στην κατάργηση των σοσιαλιστικών κομμάτων στη σοβιετική Ρωσία και ιδιαίτερα στα διοικητικά τρομοκρατικά μέσα με τα οποία τα κόμματα αυτά αποστερήθηκαν όλες τις δυνατότητες ύπαρξης τους. Σφοδρή επίσης υπήρξε η αντίδραση της 2 ½ Διεθνούς στη στρατιωτική κατοχή της σοσιαλιστικής δημοκρατίας της Γεωργίας από τον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος κατ' αυτό τον τρόπο της αποστερούσε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.6 Αναφορικά με τους «21 όρους» εισδοχής στην Γ' Διεθνή «φυλάγονταν σαν το διάβολο από το λιβάνι».7

Η κριτική του Λένιν

Ο Λένιν έχοντας ανοίξει από παλιότερα μέτωπο με τη Β' Διεθνή δε μπορούσε παρά να έρθει σε αντιπαράθεση με τις θέσεις των ηγετών της 2 ½ Διεθνούς, τους οποίους δε δίστασε ν' αποκαλέσει «πράκτορες της αστικής τάξης»,8 «αντεπαναστατικά στοιχεία μέσα στην εργατική τάξη»9 και «αξιοθρήνητους μικροαστούς».10
Ο Λένιν καυτηρίασε ιδιαίτερα τις επιφυλάξεις της 2 ½ Διεθνούς για την «κόκκινη τρομοκρατία» ενάντια στη «λευκή τρομοκρατία»," καθώς και το σύνολο των ιδεολογικών της θέσεων. Για το Λένιν η συγκρότηση της 2 ½ Διεθνούς δε χρησίμευε σε τίποτε άλλο παρά στην «εξυπηρέτηση της αστικής αντεπανάστασης»12 και τη «στήριξη του καπιταλισμού».13 Αναφορικά με το μεγάλο ποσοστό εργαζομένων που ήταν ενταγμένο στη 2 ½ Διεθνή, ο Λένιν το δικαιολογούσε λέγοντας ότι επρόκειτο για εργάτες και υπαλλήλους οι οποίοι φοβούνταν «μη χάσουν τη σχετική μικροαστική τους άνεση, που δημιουργήθηκε με τα προνόμια του ιμπεριαλισμού».14
Ο Λένιν κάνοντας κριτική από «τ' αριστερά» στη μεσοβέζικη-κεντριστική στάση της 2 ½ Διεθνούς ήταν πεισμένος ότι «οι ήρωες του 2 ½ μαρξισμού δε μπόρεσαν να καταλάβουν τη σχέση ανάμεσα στην αστικοδημοκρατική και στην προλεταριακή-σοσιαλιστική επανάσταση»,15 ενώ αλλού16 υποστηρίζει ότι «οι σοσιαλιστές της 2 ½ Διεθνούς δεν έχουν ιδέα πώς αναπτύσσεται γενικά η επανάσταση», μιας και στην πράξη «αποκαλύπτονται ως αντεπαναστάτες, γιατί φοβούνται τη βίαιη καταστροφή του παλιού κρατικού μηχανισμού και δεν πιστεύουν στις δυνάμεις της εργατικής τάξης».17 Άμεσο επακόλουθο των παραπάνω ιδεολογικών θέσεων της 2 ½ Διεθνούς: «οι ταλαντεύσεις, η λογοκοπία και η ταξική της αδυναμία».18

Η συνδιάσκεψη των τριών Διεθνών

Παρά την ανοιχτή αντίθεση του με τη 2 ½ Διεθνή, ο Λένιν διαπιστώνοντας τη στασιμότητα των επαναστατικών δυνάμεων στην Ευρώπη, πρότεινε την πολιτική του ενιαίου εργατικού μετώπου με περιορισμένους στόχους τόσο οικονομικούς όσο και πολιτικούς σε συνεργασία με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα: «Ο σκοπός και το νόημα της τακτικής του ενιαίου μετώπου συνίσταται στο να τραβηχτούν στην πάλη κατά του κεφαλαίου όλο και πιο πλατιές μάζες εργατών, χωρίς να πάψουμε να επαναλαμβάνουμε τις εκκλήσεις μας ακόμα και προς τους ηγέτες της 2ης - 2 ½ Διεθνούς, προτείνοντας να κάνουμε από κοινού μια τέτοια πάλη».19
Η παραπάνω θέση του Λένιν συζητήθηκε στη συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομιντερν (Δεκέμβρης 1921) και υποβλήθηκε για συζήτηση στο διεθνές εργατικό κίνημα, ενώ σύμφωνα με την απόφαση της συνεδρίασης εξουσιοδοτούνταν τα εθνικά τμήματα της Κομιντερν να καταλήξουν σε συμφωνίες με τα κόμματα και τις ομάδες της 2ης και 2 1/ 2 Διεθνούς και της Συνδικαλιστικής Διεθνούς του Άμστερνταμ.20
Την ίδια εποχή οι ηγέτες της 2 ½ Διεθνούς, νιώθοντας κι αυτοί την ισχυρή επιθυμία της εργατικής βάσης για ενότητα, πρότειναν την πραγματοποίηση μιας συνδιάσκεψης των τριών Διεθνών προκειμένου να εξεταστεί από κοινού η δυνατότητα ενιαίας δράσης. Γι αυτό το λόγο η καθοδήγηση της 2 ½ Διεθνούς έστειλε στις 19 Γενάρη 1922 πρόταση στην Εκτελεστική Επιτροπή της Κομιντέρν για τη σύγκλιση την άνοιξη του 1922 διεθνούς συνδιάσκεψης για την εξέταση των προβλημάτων της οικονομικής κατάστασης στην Ευρώπη και των ενεργειών της εργατικής τάξης ενάντια στην επίθεση της αντίδρασης.
Η Κομιντέρν συμφώνησε αμέσως, η 2η όμως Διεθνής έδωσε τη συγκατάθεση της χωρίς ενθουσιασμό. Τελικά η πρόταση της 2 ½ Διεθνούς έγινε αποδεκτή και η συνδιάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο (2-5 Απρίλη 1922) με τη συμμετοχή 47 αντιπροσώπων των τριών εκτελεστικών επιτροπών.
Η αντιπροσωπεία της 2 ½ Διεθνούς αποτελείτο από τους Αντλερ, Μπάουερ, Κρισπιέν, Φορ, Λουγκέ, Μαρτόφ κ.ά. Η συνδιάσκεψη χαρακτηρίστηκε από σφοδρή πάλη ανάμεσα στους αντιπροσώπους της 2ης και 2 ½ Διεθνούς από τη μια και τους εκπροσώπους της Κομιντέρν από την άλλη.
Ο Πολ Φορ, μιλώντας ως εκπρόσωπος της 2 ½ Διεθνούς, ανέφερε ότι «η συγκρότηση ενός πραγματικά ενιαίου εργατικού μετώπου μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν οι συγκρούσεις ανάμεσα στα εργατικά κόμματα διεξάγονται αποκλειστικά με πνευματικά και ηθικά όπλα και δεν δηλητηριάζονται από τρομοκρατικές μεθόδους πάλης ενός εργατικού κόμματος ενάντια σε άλλο».21
Στο ίδιο κλίμα ο Όττο Μπάουερ τόνιζε κατά τη διάρκεια της συνδιάσκεψης: «Ας αφήσουμε τις μάζες να παλέψουν πρώτα μαζί, οποιεσδήποτε κι αν είναι οι διάφορες πολιτικές πεποιθήσεις τους. Είμαι πεπεισμένος ότι μόνο τότε, σ' αυτή την κοινή πάλη, στο κοινό πεδίο μάχης, θ' αναπτυχθεί το αίσθημα της συντροφικότητας και αλληλεγγύης».22
Ο ίδιος δε δίστασε να διατυπώσει το παράπονο του για τις κατηγορίες και τους χαρακτηρισμούς που του προσήπταν οι αντιπρόσωποι της Κομιντέρν: «Σήμερα διάβασα ότι είμαι προδότης κι ότι είχα σταλεί εδώ για να εκπροσωπήσω τα συμφέροντα της αστικής τάξης. Αυτός είναι ο τρόπος που μιλάνε: είμαστε τόσο συνηθισμένοι σ' αυτόν, για να τον παρεξηγήσουμε. Δεν θα προσέξουν ό,τι τους πω, αλλά γνωρίζουν καλά ότι καλώντας τους να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες συνθήκες, απηχώ μονάχα τις επιθυμίες εκατομμυρίων εργατών όλων των χωρών».23
Όσον αφορά τη συλλογική θέση της εκτελεστικής επιτροπής της Διεθνούς Ένωσης Σοσιαλιστικών Κομμάτων (2 ½ Διεθνούς), θεωρούσε ως αναγκαία προϋπόθεση για ένα πραγματικό ενιαίο μέτωπο ολόκληρου του προλεταριάτου «την αποκατάσταση των πολιτικών δικαιωμάτων των σοσιαλιστικών κομμάτων στη Ρωσία, την ελευθερία πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας των εργατών και αγροτών της Ρωσίας και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του εργαζόμενου λαού της Γεωργίας».24
Παρόλες τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των αντιπροσώπων των τριών Διεθνών, η συνδιάσκεψη αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 1922, μιας και για πρώτη (και τελευταία) φορά από το 1914, οι κυριότεροι εκπρόσωποι των τριών μεγάλων τμημάτων που προέκυψαν από τη διάσπαση του παλιού σοσιαλδημοκρατικού κινήματος, μελέτησαν τις δυνατότητες μιας μίνιμουμ έστω συμφωνίας για ενιαία δράση, αν και στην πράξη ελάχιστες από τις αποφάσεις της συνδιάσκεψης εφαρμόστηκαν.

Η διάλυση

Η πρωτοβουλία για τη συνδιάσκεψη των τριών Διεθνών ήταν η τελευταία αναλαμπή της 2 ½ Διεθνούς, η οποία από ένα σημείο και πέρα έχανε κάθε λόγο ύπαρξης, μιας και δε διαφοριζόταν αισθητά από την πρακτική της 2ης Διεθνούς. Άλλωστε οι ριζοσπαστικοποιημένοι εργάτες που δεν καλύπτονταν ιδεολογικά από τη 2η Διεθνή εντάσσονταν κατευθείαν στα εθνικά τμήματα της Κομιντέρν, αγνοώντας τα ενδιάμεσα σχήματα, όπως αυτό της 2 ½ Διεθνούς.
Η συγχώνευση των δύο σοσιαλδημοκρατικών Διεθνών έγινε στο Αμβούργο το Μάη του 1923. Παραβρέθηκαν 400 αντιπρόσωποι των δύο Διεθνών, που ισχυρίζονταν ότι εκπροσωπούσαν 6.700.000 μέλη και 43 κόμματα από 30 χώρες. Η αναδιοργανωμένη Διεθνής έγινε γνωστή με το όνομα Σοσιαλιστική και Εργατική Διεθνής με έδρα τη Ζυρίχη. Γραμματέας εκλέχτηκε ο Φρήντριχ Άντλερ, ενώ τη συγχώνευση χαιρέτησε και ο Ούντεγκεεστ, γραμματέας της Συνδικαλιστικής Διεθνούς του Άμστερνταμ.25
Η συγχώνευση πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά με βάση το αναθεωρητικό πρόγραμμα της 2ης Διεθνούς, γεγονός που σήμαινε ότι η νέα οργάνωση δρούσε ως ένα είδος ριζοσπαστικής πτέρυγας της Κοινωνίας των Εθνών. Αναφορικά με τις αντιδράσεις της αριστερής πτέρυγας των σοσιαλδημοκρατών, ήταν αρκετές μερικές επαναστατικές φράσεις που περιλήφθησαν στο πρόγραμμα και η παραχώρηση ορισμένων θέσεων κλειδιών στον οργανωτικό μηχανισμό, έτσι ώστε να ενταχθεί ομαλά στη νέα Διεθνή. Κατ' αυτόν τον τρόπο τερματίστηκε άδοξα η ύπαρξη της 2 ½ Διεθνούς, η οποία έζησε μόλις δύο χρόνια (Φλεβάρης 1921-Μάης 1923).


Μόλις έγινε γνωστή η διάλυση της 2 ½ Διεθνούς, ο Λένιν δήλωσε: «Η συνένωση της 2ης και της 2 1/2 Διεθνούς θα ωφελήσει το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου: λιγότερα κατασκευάσματα της φαντασίας, λιγότερη απάτη».26
Όμως η πραγματικότητα διέψευσε τις προβλέψεις του Λένιν: μεταξύ 1921 και 1928 ο αριθμός των κομμουνιστών στις καπιταλιστικές χώρες έπεσε στο μισό - από 900.000 στις 450.000 περίπου - ενώ ο αριθμός των σοσιαλδημοκρατών διπλασιάστηκε (από τρία εκατομμύρια περίπου σε πάνω από έξι).27 Παρατηρούμε δηλαδή μια συνάφεια μεταξύ της αύξησης της δύναμης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και της συγχώνευσης των δύο Διεθνών σε μία.

Mεταρρύθμιση ή επανάσταση?

Όμως το ερώτημα σε τι συνίστατο η ύπαρξη και η ολιγόχρονη δράση της 2 ½ Διεθνούς παραμένει σχεδόν αναπάντητο. Ήταν ένα κακέκτυπο της καουτσκικής αρχής της φρασεολογίας δίχως διεκδικήσεις; Χρησίμευε στην πραγματικότητα ως κάλυμμα του «δεξιού οπουρτουνισμού» της 2ης Διεθνούς; Ή μήπως τελικά λειτούργησε ως στήριγμα του καπιταλισμού σε μια αναμφίβολα επαναστατική περίοδο προσελκύοντας και ενσωματώνοντας τους ριζοσπαστικοποιημένους εργάτες, που ξέφευγαν από την επιρροή της 2ης Διεθνούς;
Πιστεύουμε ότι οι παραπάνω υποθέσεις περιέχουν οπωσδήποτε σπέρματα αλήθειας, αλλά δεν αρκούν για να ερμηνεύσουν την ιστορική σημασία της 2 ½ Διεθνούς. Όλα βέβαια ξεκίνησαν από την έλξη που ασκούσε στο εργατικό κίνημα η νικηφόρα Οχτωβριανή Επανάσταση και η νεοσύστατη σοβιετική εξουσία. Οι εργατικές μάζες των καπιταλιστικών χωρών της Δύσης, που για χρόνια ήταν εγκλωβισμένες στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και συνδικάτα, κατανόησαν την ανάγκη υιοθέτησης ριζοσπαστικότερων τρόπων δράσης, συμπεριλαμβανομένης και της επαναστατικής βίας, προκειμένου να καταλυθεί ο αστικός κρατικός μηχανισμός. Παράλληλα απομυθοποιήθηκαν οι ιδεολογικές αυταπάτες της τοτινής σοσιαλδημοκρατίας περί «αυτοτελειοποίησης» του καπιταλισμού. Από την άλλη πλευρά, αυτή ακριβώς η στροφή των εργατικών μαζών δε συνεπαγόταν αναπόφευκτα και την άμεση ένταξη τους στα εθνικά τμήματα της Κομιντέρν, η οποία φόβιζε ιδιαίτερα τα μικροαστικά στρώματα του πληθυσμού.
Γι αυτό το λόγο η ίδρυση της 2 ½ Διεθνούς συνοδεύτηκε από την προσέλκυση σημαντικού τμήματος της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας. Ο ρεφορμισμός λοιπόν της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας από τη μια και ο φόβος απέναντι στις επαναστατικές θέσεις της Κομιντέρν αποτέλεσαν τις δύο κύριες αιτίες της ίδρυσης της 2 ½ Διεθνούς. Επομένως κάθε απλουστευτική θεώρηση, που ανάγει τη δημιουργία της 2' 7 Διεθνούς σε τέχνημα της αστικής τάξης ή αντεπαναστατικών στοιχείων που είχαν εισχωρήσει στο εργατικό κίνημα, νομίζουμε ότι είναι ανάξια λόγου.
Αναφορικά με το ζήτημα της διάστασης (επαναστατικών) διακηρύξεων και (ρεφορμιστικών) έργων, που χαρακτήριζε την καθοδήγηση της 2 ½ Διεθνούς, μπορεί να συζητηθεί με ιδεολογικούς όρους. Το ίδιο και η αδυναμία της να καθοδηγήσει την εργατική της βάση στην κατάληψη της εξουσίας. Άξιο διερεύνησης είναι επίσης το γεγονός ότι ενώ η ιδρυτική διακήρυξη της 2 ½ Διεθνούς έκανε λόγο για το «δεξιό οπορτουνισμό» της 2ης Διεθνούς τελικά μετά από ελάχιστο χρονικό διάστημα συνθηκολόγησε μαζί της. Φαίνεται ότι δεν ήταν εφικτή η μακρόχρονη αντίσταση της 2 ½ Διεθνούς στο εκβιαστικό δίλημμα Β' ή Γ’ Διεθνής, μεταρρύθμιση ή επανάσταση.
Πάντως η τελική συγχώνευση των δύο Διεθνών δεν πρέπει να μας εκπλήσσει μιας και ποτέ ουσιαστικά δεν είχαν κοπεί οι δίοδοι επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας. Αυτό φάνηκε καθαρά στη συνδιάσκεψη των τριών Διεθνών, όπου οι θέσεις της 2ης και 2 ½ Διεθνούς συνέπιπταν απόλυτα. Επομένως ήταν ζήτημα χρόνου και η τυπική συγχώνευση τους, η οποία οδήγησε τα αμέσως επόμενα χρόνια στη σημαντική ενδυνάμωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και συνδικάτων. Το μόνο θέμα που έμενε προς διευθέτηση ήταν το μοίρασμα των θέσεων και των οφικίων ανάμεσα στα ηγετικά στελέχη της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας, έτσι ώστε κανείς να μη μείνει παραπονεμένος.
Στα θετικά της ιστορικής πορείας της 2 ½ Διεθνούς πρέπει να συμπεριλάβουμε και την προσπάθεια που κατέβαλε - άσχετα αν δεν το κατόρθωσε - να υπερβεί διαλεκτικά το σχίσμα μεταξύ Β' και Γ' Διεθνούς σε μια κατεύθυνση ενοποίησης και σύμπηξης ενός μετώπου που θα ήταν ίσως δυνατό ν' αντιμετωπίσει νικηφόρα την επίθεση που εξαπέλυε τότε ο αναδιαρθρωμένος καπιταλισμός.


Παραπομπές

1. Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ: «Η κρίση του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος», Α' τόμος, ΓΡΑΜΜΑΤΑ 1981, σελ. 140.
2. Στις εκλογές του 1919 το κόμμα αυτό είχε συγκεντρώσει 1.900.000 ψήφους.
3. 2 ½ Διεθνής (λήμμα στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια), ΑΚΑΔΗΜΟΣ 1980, τόμος 9, σελ. 192.
4. ΟΥ. ΦΟΣΤΕΡ: «Η ιστορία των τριών Διεθνών», Β' τόμος, Αθήνα χ.χ. σελ. 400.
5. Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ, ο.π., σελ. 310.
6. J. BRAUNTHAL: «History of the International», NELSON, London 1967, p. 246.
7. ΟΥ. ΦΟΣΤΕΡ, ο.π., σελ. 400.
8. Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: «Απαντα», εκδ. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, τόμος 44. σελ. 89.
9. Ο.π., τόμος 44, σελ. 38.
10. Ο.π., τόμος 45, σελ. 89. Η κατηγορία αυτή απευθυνόταν ειδικότερα στον Όττο Μπάουερ, έναν από τους ηγέτες της αυστριακής σοσιαλδημοκρατίας, ο οποίος χαρακτήριζε τη μπολσεβίκικη επανάσταση ως «αστική» και τη ΝΕΠ ως «επιστροφή στον καπιταλισμό» προκαλώντας μ' αυτό τον τρόπο την οργή του Λένιν.
11. Ο.π., τόμος 43, σελ. 235.
12. Ο.π., τόμος 44, σελ. 11.
13. Ο.π., τόμος 44, σελ. 4.
14. Ο.π., τόμος 44, σελ. 4.
15. Ο.π., τόμος 44, σελ. 147.
16. Ο.π., τόμος 45, σελ. 79.
17. Ο.π., τόμος 44, σελ. 105-106.
18. Ο.π., τόμος 43, σελ. 238.
19. Ο.π., τόμος 45, σελ. 131.
20. ΟΥ. ΦΟΣΤΕΡ, ο.π., σελ. 421-422.
21. Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ, ο.π., σελ. 311.
22. J. DEGRAS: «Comintern (1919-1943)», London 1956, vol 1, p. 427.
23. J. BRAUNTHAL, ο.π., σελ. 247. Αναφέρεται και στον Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ, ο.π., σελ. 311.
24. Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ, ο.π., σελ. 311.
25. ΟΥ. ΦΟΣΤΕΡ, ο.π., σελ. 432-3.
26. Β.Ι. ΛΕΝΙΝ: «ΑΠΑΝΤΑ», ο.π., τόμος 45, σελ. 277.
27. Φ. ΚΛΑΟΥΝΤΙΝ, ο.π., σελ. 142-143.

Ακτοπλοίας πάθη

Ενώ πλησιάζουμε στην αρχή της τουριστικής περιόδου, η εικόνα που διαμορφώνεται στο χώρο της ακτοπλοΐας δεν είναι και η καλύτερη δυνατή , ενώ τα παράπονα των επιβατών πληθαίνουν μέρα με τη μέρα.
Η αραίωση των δρομολογίων των πλοίων, οι αλλεπάλληλες αυξήσεις των ναύλων, οι συχνές και πολύωρες καθυστερήσεις καθώς και οι συχνές βλάβες στα επιβατηγά συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της τουριστικής κίνησης προς τα νησιά ,παρά τις προσδοκίες περί του αντιθέτου.
Η αραίωση των δρομολογίων των πλοίων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόσυρση, λόγου ορίου ηλικίας ,μιας σειράς υπέργηρων, ιδιαίτερα αργών και αμφισβητούμενης αξιοπλοίας πλοίων είτε στην ακινητοποίηση κάποιων άλλων. Οι ακτοπλόοι εφοπλιστές από τη μια πλευρά ,επικαλούμενοι οικονομικές ζημίες ,δεν προβαίνουν σε επενδύσεις , ενώ από την άλλη συνεχίζουν να λαμβάνουν εκατομμύρια ευρώ από επιδοτήσεις που αφορούν στην εξυπηρέτηση της άγονης γραμμής.
Ο ιδιαίτερα έντονος ανταγωνισμός, που επικρατεί στο χώρο της ακτοπλοΐας , ειδικά στις ‘γραμμές-φιλέτο’ οδηγεί στα συνεχόμενα δρομολόγια των πλοίων, δίχως την απαραίτητη συντήρηση και τον επιστάμενο έλεγχο των πλοίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι περισσότερα από επτά πλοία έχουν ακινητοποιηθεί λόγω βλαβών κατά τη διάρκεια της φετινής περιόδου, ενώ το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας αρνείται να δώσει επίσημα στοιχεία για τις φετινές βλάβες.
Εν τω μεταξύ οι συνεχόμενες και υπέρογκες αυξήσεις στις τιμές των ναύλων των πλοίων, οι οποίες δεν δικαιολογούνται μόνο από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, καθιστούν δυσβάσταχτο το κόστος μεταφοράς π.χ μιας οικογένειας από και προς τα νησιά. Στις περιπτώσεις δε που επιλεγεί για τη μεταφορά κάποιο ταχύπλοο, το κόστος της πρώτης θέσης προσεγγίζει τα αεροπορικά εισιτήρια. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τις ‘αλμυρές’ τιμές στα μπαρ των πλοίων ,ολοκληρώνεται το παζλ της εικόνας της ακτοπλοίας στη χώρα μας.
Είναι προφανές ότι η υποτιθέμενη ‘απελευθέρωση’ της ακτοπλοΐας δεν απέβη προς όφελος των νησιωτών και των επιβατών. Τα ως τώρα ανεκπλήρωτα αιτήματα των κατοίκων των νησιών για προσιτή οικονομικά , συχνή και αξιόπιστη ακτοπλοϊκή σύνδεση δε φαίνεται να απασχολούν τους ακτοπλόους εφοπλιστές και το ΥΕΝ, το οποίο ανέκαθεν αρκούνταν σ’ ένα διαχειριστικό-διακοσμητικό ρόλο υπό την επίκληση και μόνο της εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος. Η αίσθηση ότι οι νησιώτες αποτελούν ,όσον αφορά στις μετακινήσεις, πολίτες δεύτερης κατηγορίας τείνει να γενικευτεί. Και αλλαγή .. πλεύσης δεν προβλέπεται..

O θάνατος του εμποράκου

Εν μέσω θέρους η κυβέρνηση προχώρησε στην επιμήκυνση του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων με το σκεπτικό ότι ανάλογες ρυθμίσεις ισχύουν ήδη από ετών στην Ευρώπη, ότι θα αυξηθεί ο- πτωτικός το τελευταίο χρονικό διάστημα- τζίρος , θα εξυπηρετηθεί ο καταναλωτής, θα προκύψουν νέες θέσεις εργασίας, θα υπάρξει μείωση των τιμών , θα εξυπηρετηθεί ο τουρισμός και γενικότερα θα δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες λειτουργίας της αγοράς στο πλαίσιο του ανταγωνισμού.
Ο αντίλογος στα επιχειρήματα της κυβέρνησης εστιάζεται τόσο στη διαδικασία που ακολουθήθηκε όσο και στην ουσία των νέων μέτρων. Δεδομένων των θέσεων τόσο των μικρομεσαίων όσο και των εργαζομένων στα εμπορικά καταστήματα, ο διάλογος, που υποτίθεται ότι δρομολόγησε η κυβέρνηση, ήταν μάλλον προσχηματικός παρά ουσιαστικός και δίχως προαπαιτούμενα όπως θα απαιτούσε το εύρος αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας του υπουργού Απασχόλησης.
Όσον αφορά στην ουσία, αναμένεται- όπως έχει δείξει και η ευρωπαϊκή εμπειρία-να μειωθεί ο τζίρος των μικρών καταστημάτων προς όφελος των υπερκαταστημάτων ,τα οποία είναι σε θέση να προσλάβουν εργαζόμενους μερικής απασχόλησης ,σε αντίθεση με τα μικρά καταστήματα που δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Στο πλαίσιο του ήδη σκληρού ανταγωνισμού, είναι μάλλον αναπόφευκτη η συρρίκνωση της ήδη βαλλόμενης πανταχόθεν μικρομεσαίας επιχείρησης ,αν όχι η απομάκρυνσή της από την ελεύθερη αγορά όπου τον πρώτο λόγο έχουν τα πολυεθνικά καταστήματα, τα οποία δεν αντιμετωπίζουν το άγχος του λουκέτου.
Η οικονομική ύφεση, που ταλανίζει τα ελληνικά νοικοκυριά τα τελευταία χρόνια , έχει οδηγήσει σε κάμψη την κατανάλωση, η οποία δεν αναμένεται να ανακάμψει λόγω του διευρυμένου ωραρίου, μιας και μισθοί και συντάξεις παραμένουν καθηλωμένες εδώ και καιρό. Όσο για τους εργαζόμενους, αναμένεται να ενταθούν φαινόμενα καταστρατήγησης της εργατικής νομοθεσίας στο όνομα της διατήρησης σαφώς κακοπληρωμένων θέσεων εργασίας ή η απώλεια άλλων εξαιτίας του κλεισίματος μικρομεσαίων επιχειρήσεων ,που δεν θα αντέξουν να λειτουργούν στο πλαίσιο του αθέμιτου ανταγωνισμού.
Κάποιοι αναλυτές έκαναν λόγο για το ‘θάνατο του εμποράκου’ εν όψει της λειτουργίας του ελεύθερου ωραρίου. Ίσως ο χαρακτηρισμός να ακούγεται λίγο υπερβολικός, ωστόσο τα μηνύματα που έρχονται από τους φορείς των μικρομεσαίων, των καταναλωτών, αλλά και των εργαζομένων δεν μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε..

Tρομο-υστερία

Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Λονδίνο , οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις των ‘25’ και η Κομισιόν αποφάσισαν ομοφώνως την επιβολή ενός καθεστώτος έκτακτης ανάγκης με το επιχείρημα ότι μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να αποτραπούν νέα χτυπήματα στην Ευρώπη.
Η τρομο-υστερία δείχνει να καταλαμβάνει ολόκληρη την Ευρώπη και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη των πολιτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση στη Μ.Βρετανία , η πλειονότητα των πολιτών αποδέχεται τον περιορισμό των πολιτικών και κοινωνικών της δικαιωμάτων στο όνομα της αποτροπής ανάλογων επιθέσεων στο μέλλον.
Μέτρα όπως το φακέλωμα των τηλεπικοινωνιακών δεδομένων στην Ε.Ε, η διεύρυνση της συνεργασίας επί θεμάτων ασφαλείας μεταξύ των κρατών –μελών, η ενσωμάτωση βιομετρικών στοιχείων στα ταξιδιωτικά έγγραφα, κ.α υιοθετήθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών ,οι οποίοι δεσμεύτηκαν ότι θα έχουν ολοκληρώσει τη θέσμιση των αντιτρομοκρατικών μέτρων μέχρι το τέλος του 2005.
Με την υιοθέτηση των παραπάνω μέτρων , τα οποία έρχονται να συμπληρώσουν το ήδη δρακόντειο αντιτρομοκρατικό νομικό οπλοστάσιο, τίθενται εν αμφιβόλω οι εγγυήσεις για τον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Εκτός των άλλων , είναι βέβαιο ότι, μέσω της δημιουργίας ενός κλίματος ασφυκτικής παρακολούθησης, θα οικοδομηθεί ένα κράτος ασφαλείας , όπου εκ των πραγμάτων οι ελευθερίες των πολιτών ,για τις οποίες τόσο καυχάται η Δύση, θα έρθουν σε δεύτερη μοίρα.
Εξάλλου, έχει αποδειχτεί στην πράξη πόσο μάταιο φαντάζει να περιμένουν οι δυτικές κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την υπερεθνική τρομοκρατία μόνο με αστυνομικού τύπου μέτρα.. Όπως σημειώνουν και οι ΤΙΜΕS , οι βόμβες δεν δικαιολογούν νέα ανελεύθερα μέτρα από την πλευρά των κυβερνήσεων.
Όπως είχαμε επισημάνει και σε προηγούμενο σημείωμα, η αντιμετώπιση της υπερεθνικής τρομοκρατίας είναι κατεξοχήν πολιτικό ζήτημα .Όσο το παλαιστινιακό παραμένει άλυτο και τα στρατεύματα της Δύσης παραμένουν στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ η στρατολόγηση καμικάζι θα βρίσκει πρόσφορο έδαφος και ο κύκλος της αδιέξοδης βίας θα συνεχίζεται επ’αόριστον.

Yπερβάλλων ζήλος

Πληθαίνουν το τελευταίο χρονικό διάστημα τα κρούσματα αυθαίρετης συμπεριφοράς αστυνομικών οργάνων σε βάρος ανύποπτων πολιτών στο πλαίσιο ελέγχων ρουτίνας ,που διενεργούν σε τακτική βάση στις Κυκλάδες και ιδιαίτερα στη Σύρο, όπου εδρεύει και η αστυνομική διεύθυνση.
Οι εν λόγω έλεγχοι , που διενεργούνται από αστυνομικούς με πολιτική περιβολή -ιδίως τις βραδινές ώρες- σε διερχόμενα Ι.Χ και πολίτες στο πλαίσιο της υποτιθέμενης πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας, έχουν ξεπεράσει τα όρια των όσων προβλέπει ο νόμος και εγγίζουν πλέον τα όρια της αυθαιρεσίας και του υπερβάλλοντος ζήλου, σύμφωνα με καταγγελίες ντόπιων και ξένων πολιτών .
Η αστυνομική διεύθυνση επισήμως αναγνωρίζει το πρόβλημα, ωστόσο επισημαίνει ότι οι καταγγελίες των πολιτών είναι ‘υπερβολικές’ , συμπληρώνοντας ότι οι πολίτες δεν είναι ενημερωμένοι για τους νέους ελέγχους.
Προφανώς πρόκειται για ανεπαρκείς δικαιολογίες, προκειμένου να αμβλυνθούν οι εντυπώσεις που δικαίως έχουν δημιουργηθεί στους πολίτες εξαιτίας της αναμφισβήτητης καταπάτησης θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων στο όνομα της επίδειξης υπηρεσιακού έργου.
Τα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας τα χωρίζει μία λεπτή γραμμή, την οποία συχνά καταπατούν οι υποτιθέμενοι φύλακες της νομιμότητας. Πάμπολλα είναι τα παραδείγματα όπου αστυνομικά όργανα στη χώρα μας προβαίνουν σε αντικανονικούς ελέγχους, προσαγωγές και συλλήψεις δίχως να λογοδοτούν στην ουσία σε κανέναν. Οι όποιες καταγγελίες σπάνια καταλήγουν σε διενέργεια Ε.Δ.Ε ,αλλά ακόμα κι αν καταλήξουν , οι καταγγελόμενοι αθωώνονται ,επιστρέφοντας δριμύτεροι στο υπηρεσιακό τους έργο.
Τα πρόσφατα κρούσματα αυθαίρετων αστυνομικών ελέγχων έφεραν στη μνήμη μας παλιότερες εποχές, όπου η αστυνομία αποτελούσε κράτος εν κράτει στο πλαίσιο διατεταγμένης υπηρεσίας καταστολής και τρομοκράτησης των πολιτών.
Δεν θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε στο άμεσο μέλλον ανάλογα φαινόμενα καθώς το ευρωφακέλωμα και ο ‘αντιτρομοκρατικός’ αγώνας βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Ωστόσο η εγρήγορση των πολιτών , η δημοσιοποίηση ανάλογων αυθαιρεσιών και η καταγγελία των όποιων αυθαιρετούντων αστυνομικών κρίνονται αναγκαίες για να μην επαναληφθούν παρόμοια κρούσματα .Και επιτέλους ,αν όχι εμείς ποιος θα μας προστατέψει από τους ‘φύλακες’ ?

Πάλι(η) για την αειφορία

O φετινός εορτασμός της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος γι άλλη μια φορά μας οδήγησε σε μελαγχολικές σκέψεις, όσον αφορά στην υστέρηση της χώρας μας στην εφαρμογή μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας και στην υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έκανε αποσπασματικά βήματα σε ό,τι αφορά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, που πηγάζουν από τη Διάσκεψη του Ρίο(1992) .Παρόλο που η χώρα μας περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη ,οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν ανέκαθεν την προστασία του περιβάλλοντος ως απειλή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ενώ η αειφόρος ανάπτυξη δεν αποτέλεσε ποτέ εθνική προτεραιότητα.
Το ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα δεν είναι ικανό να παράγει και ιδίως να εφαρμόσει μια λιγότερο ή περισσότερο συνεκτική περιβαλλοντική πολιτική, λόγω της ελλειμματικής ρυθμιστικής του ικανότητας και της αδυναμίας σύγκρουσης με περισσότερο ή λιγότερο ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Η εκμετάλλευση φυσικών πόρων στο όνομα της «ανάπτυξης» προχωρεί ανεξέλεγκτα και ο προγραμματισμός των έργων «εκ των άνω» οδηγεί στην επιμονή των κινητοποιούμενων πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στο σχεδιασμό ανάπτυξης των περιοχών τους.
Όσον αφορά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, οι Έλληνες ενώ θεωρούν ως ύψιστης σημασίας τα περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ιδιαίτερα χαμηλό το ποσοστό ενεργούς κινητοποίησής των, μιας και η σύνδεση της δικής τους δραστηριότητας με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μένει αόριστη .Η ισχνότητα της -συχνά εφησυχασμένης- κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα ,ως αυτόνομης συνισταμένης του πολιτικού συστήματος ,η καθυστέρηση εμφάνισης δυναμικού οικολογικού κινήματος, αλλά και η μη ύπαρξη έντονων περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν ευνόησαν την ενεργοποίηση ενός περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένου τύπου πολίτη .
Η χώρα μας έχει καθυστερήσει και στην εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21,αν κρίνουμε από τον μικρό αριθμό δήμων που την έχουν εφαρμόσει ως τώρα (Για να γίνει σαφέστερη η υστέρηση της χώρας μας, σύμφωνα με στοιχεία του 1998,μόνο δύο δήμοι(Αμαρουσίου και Χαλανδρίου) επί συνόλου 1000 εφάρμοζαν την Τοπική Ατζέντα 21 στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE.), τη στιγμή που εκατοντάδες πόλεις στην ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει σε εμβάθυνση των πρωτοβουλιών και των μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής .
Ειδικότερα όσον αφορά στην ανάπτυξη των νησιών, δεν υφίσταται -εκ μέρους των ελληνικών κυβερνήσεων- μια εξειδικευμένη και συνεκτική νησιωτική πολιτική κατά παράβαση του Συντάγματος(άρθρο 101),ενώ και οι τοπικές κοινωνίες δε δείχνουν διατεθειμένες να ακολουθήσουν ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης .
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις έντονες επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων της Πάρου, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης ,που αφορούσε στην ανάπτυξη προσχεδίου Τοπικής Ατζέντα 21,οι οποίοι θεωρούν ότι η αειφορική ανάπτυξη αποτελεί μια περισσότερο δεοντολογική φόρμουλα του τι θα έπρεπε να γίνει, που δύσκολα όμως μπορεί να υλοποιηθεί στο συγκεκριμένο νησί. Ο βασικός λόγος αυτής της δυσκολίας διατείνονται ότι είναι η υπερίσχυση του ατομικού συμφέροντος έναντι του συλλογικού, πολλοί μάλιστα δε δίστασαν να υποστηρίξουν ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες είναι ουσιαστικά ανεφάρμοστες.
Αν στις παραπάνω επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων των νησιωτικών κοινωνιών προσθέσουμε τη διαχειριστική -και συνήθως κοντόφθαλμη- οπτική της τοπικής αυτοδιοίκησης, την υποβάθμιση των κινδύνων που εγκυμονεί η άναρχη ανάπτυξη και τη χαμηλή ιεράρχηση της περιβαλλοντικής προστασίας, την απουσία διαβούλευσης που αφορά στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της τοπικής ανάπτυξης, τη συγκρουσιακή λογική που διέπει συχνά τη δράση τοπικών οικολογικών οργανώσεων, συμπληρώνεται το παζλ των δυσχερειών που έχει να αντιμετωπίσει μια πιθανή εφαρμογή Τοπικής Ατζέντα 21 στα νησιά.