O φετινός εορτασμός της παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος γι άλλη μια φορά μας οδήγησε σε μελαγχολικές σκέψεις, όσον αφορά στην υστέρηση της χώρας μας στην εφαρμογή μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας και στην υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έκανε αποσπασματικά βήματα σε ό,τι αφορά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, που πηγάζουν από τη Διάσκεψη του Ρίο(1992) .Παρόλο που η χώρα μας περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη ,οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν ανέκαθεν την προστασία του περιβάλλοντος ως απειλή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ενώ η αειφόρος ανάπτυξη δεν αποτέλεσε ποτέ εθνική προτεραιότητα.
Το ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα δεν είναι ικανό να παράγει και ιδίως να εφαρμόσει μια λιγότερο ή περισσότερο συνεκτική περιβαλλοντική πολιτική, λόγω της ελλειμματικής ρυθμιστικής του ικανότητας και της αδυναμίας σύγκρουσης με περισσότερο ή λιγότερο ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Η εκμετάλλευση φυσικών πόρων στο όνομα της «ανάπτυξης» προχωρεί ανεξέλεγκτα και ο προγραμματισμός των έργων «εκ των άνω» οδηγεί στην επιμονή των κινητοποιούμενων πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στο σχεδιασμό ανάπτυξης των περιοχών τους.
Όσον αφορά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, οι Έλληνες ενώ θεωρούν ως ύψιστης σημασίας τα περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ιδιαίτερα χαμηλό το ποσοστό ενεργούς κινητοποίησής των, μιας και η σύνδεση της δικής τους δραστηριότητας με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μένει αόριστη .Η ισχνότητα της -συχνά εφησυχασμένης- κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα ,ως αυτόνομης συνισταμένης του πολιτικού συστήματος ,η καθυστέρηση εμφάνισης δυναμικού οικολογικού κινήματος, αλλά και η μη ύπαρξη έντονων περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν ευνόησαν την ενεργοποίηση ενός περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένου τύπου πολίτη .
Η χώρα μας έχει καθυστερήσει και στην εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21,αν κρίνουμε από τον μικρό αριθμό δήμων που την έχουν εφαρμόσει ως τώρα (Για να γίνει σαφέστερη η υστέρηση της χώρας μας, σύμφωνα με στοιχεία του 1998,μόνο δύο δήμοι(Αμαρουσίου και Χαλανδρίου) επί συνόλου 1000 εφάρμοζαν την Τοπική Ατζέντα 21 στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE.), τη στιγμή που εκατοντάδες πόλεις στην ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει σε εμβάθυνση των πρωτοβουλιών και των μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής .
Ειδικότερα όσον αφορά στην ανάπτυξη των νησιών, δεν υφίσταται -εκ μέρους των ελληνικών κυβερνήσεων- μια εξειδικευμένη και συνεκτική νησιωτική πολιτική κατά παράβαση του Συντάγματος(άρθρο 101),ενώ και οι τοπικές κοινωνίες δε δείχνουν διατεθειμένες να ακολουθήσουν ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης .
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις έντονες επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων της Πάρου, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης ,που αφορούσε στην ανάπτυξη προσχεδίου Τοπικής Ατζέντα 21,οι οποίοι θεωρούν ότι η αειφορική ανάπτυξη αποτελεί μια περισσότερο δεοντολογική φόρμουλα του τι θα έπρεπε να γίνει, που δύσκολα όμως μπορεί να υλοποιηθεί στο συγκεκριμένο νησί. Ο βασικός λόγος αυτής της δυσκολίας διατείνονται ότι είναι η υπερίσχυση του ατομικού συμφέροντος έναντι του συλλογικού, πολλοί μάλιστα δε δίστασαν να υποστηρίξουν ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες είναι ουσιαστικά ανεφάρμοστες.
Αν στις παραπάνω επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων των νησιωτικών κοινωνιών προσθέσουμε τη διαχειριστική -και συνήθως κοντόφθαλμη- οπτική της τοπικής αυτοδιοίκησης, την υποβάθμιση των κινδύνων που εγκυμονεί η άναρχη ανάπτυξη και τη χαμηλή ιεράρχηση της περιβαλλοντικής προστασίας, την απουσία διαβούλευσης που αφορά στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της τοπικής ανάπτυξης, τη συγκρουσιακή λογική που διέπει συχνά τη δράση τοπικών οικολογικών οργανώσεων, συμπληρώνεται το παζλ των δυσχερειών που έχει να αντιμετωπίσει μια πιθανή εφαρμογή Τοπικής Ατζέντα 21 στα νησιά.
Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έκανε αποσπασματικά βήματα σε ό,τι αφορά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, που πηγάζουν από τη Διάσκεψη του Ρίο(1992) .Παρόλο που η χώρα μας περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη ,οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν ανέκαθεν την προστασία του περιβάλλοντος ως απειλή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ενώ η αειφόρος ανάπτυξη δεν αποτέλεσε ποτέ εθνική προτεραιότητα.
Το ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα δεν είναι ικανό να παράγει και ιδίως να εφαρμόσει μια λιγότερο ή περισσότερο συνεκτική περιβαλλοντική πολιτική, λόγω της ελλειμματικής ρυθμιστικής του ικανότητας και της αδυναμίας σύγκρουσης με περισσότερο ή λιγότερο ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Η εκμετάλλευση φυσικών πόρων στο όνομα της «ανάπτυξης» προχωρεί ανεξέλεγκτα και ο προγραμματισμός των έργων «εκ των άνω» οδηγεί στην επιμονή των κινητοποιούμενων πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στο σχεδιασμό ανάπτυξης των περιοχών τους.
Όσον αφορά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, οι Έλληνες ενώ θεωρούν ως ύψιστης σημασίας τα περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ιδιαίτερα χαμηλό το ποσοστό ενεργούς κινητοποίησής των, μιας και η σύνδεση της δικής τους δραστηριότητας με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μένει αόριστη .Η ισχνότητα της -συχνά εφησυχασμένης- κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα ,ως αυτόνομης συνισταμένης του πολιτικού συστήματος ,η καθυστέρηση εμφάνισης δυναμικού οικολογικού κινήματος, αλλά και η μη ύπαρξη έντονων περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν ευνόησαν την ενεργοποίηση ενός περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένου τύπου πολίτη .
Η χώρα μας έχει καθυστερήσει και στην εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21,αν κρίνουμε από τον μικρό αριθμό δήμων που την έχουν εφαρμόσει ως τώρα (Για να γίνει σαφέστερη η υστέρηση της χώρας μας, σύμφωνα με στοιχεία του 1998,μόνο δύο δήμοι(Αμαρουσίου και Χαλανδρίου) επί συνόλου 1000 εφάρμοζαν την Τοπική Ατζέντα 21 στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE.), τη στιγμή που εκατοντάδες πόλεις στην ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει σε εμβάθυνση των πρωτοβουλιών και των μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής .
Ειδικότερα όσον αφορά στην ανάπτυξη των νησιών, δεν υφίσταται -εκ μέρους των ελληνικών κυβερνήσεων- μια εξειδικευμένη και συνεκτική νησιωτική πολιτική κατά παράβαση του Συντάγματος(άρθρο 101),ενώ και οι τοπικές κοινωνίες δε δείχνουν διατεθειμένες να ακολουθήσουν ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης .
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις έντονες επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων της Πάρου, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης ,που αφορούσε στην ανάπτυξη προσχεδίου Τοπικής Ατζέντα 21,οι οποίοι θεωρούν ότι η αειφορική ανάπτυξη αποτελεί μια περισσότερο δεοντολογική φόρμουλα του τι θα έπρεπε να γίνει, που δύσκολα όμως μπορεί να υλοποιηθεί στο συγκεκριμένο νησί. Ο βασικός λόγος αυτής της δυσκολίας διατείνονται ότι είναι η υπερίσχυση του ατομικού συμφέροντος έναντι του συλλογικού, πολλοί μάλιστα δε δίστασαν να υποστηρίξουν ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες είναι ουσιαστικά ανεφάρμοστες.
Αν στις παραπάνω επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων των νησιωτικών κοινωνιών προσθέσουμε τη διαχειριστική -και συνήθως κοντόφθαλμη- οπτική της τοπικής αυτοδιοίκησης, την υποβάθμιση των κινδύνων που εγκυμονεί η άναρχη ανάπτυξη και τη χαμηλή ιεράρχηση της περιβαλλοντικής προστασίας, την απουσία διαβούλευσης που αφορά στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της τοπικής ανάπτυξης, τη συγκρουσιακή λογική που διέπει συχνά τη δράση τοπικών οικολογικών οργανώσεων, συμπληρώνεται το παζλ των δυσχερειών που έχει να αντιμετωπίσει μια πιθανή εφαρμογή Τοπικής Ατζέντα 21 στα νησιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου